Załupek to schorzenie, które może wywoływać silny dyskomfort, a w niektórych przypadkach nawet zagrażać zdrowiu. Mimo że dla części mężczyzn może być wstydliwy, problem nie powinien być ignorowany. Szybka interwencja lekarska pomoże uniknąć poważniejszych powikłań. Dowiedz się, czym dokładnie jest załupek, co go powoduje, jakie daje objawy i kiedy należy bezwzględnie zgłosić się do specjalisty.
Czym jest załupek?
Załupek (łac. paraphimosis) to stan nagły w urologii, polegający na zaklinowaniu odprowadzonego napletka za żołędzią prącia. Tworzy się najczęściej u mężczyzn z istniejącym już problemem stulejki lub częściowej stulejki, gdy napletek zostaje odciągnięty do tyłu (np. podczas oddawania moczu, stosunku seksualnego czy badania lekarskiego), ale nie może wrócić do pozycji wyjściowej. W efekcie dochodzi do ucisku naczyń krwionośnych, utrudniającego odpływ krwi z żołędzi, powstawania obrzęku, bólu, a w skrajnych przypadkach do martwicy tkanek.
Załupek może dotyczyć zarówno dzieci, jak i dorosłych. Nie jest to sytuacja, którą można „przeczekać” w domu — wymaga natychmiastowej pomocy lekarskiej, ponieważ samoistne cofnięcie, bez zastosowania technik zmniejszenia obrzęku czy zabiegu chirurgicznego, zdarza się rzadko.
Przyczyny tworzenia się załupka
Paraphimosis najczęściej dotyka mężczyzn lub chłopców ze stulejką, lub nieelastycznym napletkiem, który nie został poddany zabiegowi plastyki lub obrzezania. Do powstania załupka może dojść w zasadzie podczas każdej sytuacji zamierzonego zsunięcia napletka i nieodprowadzenia go z powrotem, np. mycia, odbytego stosunku seksualnego lub masturbacji czy badania urologicznego.
U dzieci załupki mogą być spowodowane nadmiernym pociągnięciem napletka przez opiekunów podczas pielęgnacji. Inne czynniki ryzyka to urazy mechaniczne prącia oraz obrzęki wynikające z infekcji, alergii lub ukąszeń.
Stulejka, a ryzyko wystąpienia załupka
Bardzo często załupek stanowi powikłanie stulejki. Stulejka kliniczna, czyli zbyt ciasny i nieelastyczny napletek uniemożliwiający jego pełne odprowadzenie, występuje w dwóch postaciach: fizjologicznej i patologicznej.
Fizjologiczna stulejka jest zjawiskiem naturalnym u niemowląt i małych chłopców – w okresie noworodkowym napletek przylega do żołędzi w wyniku wiązań tkankowych, a proces odklejania i rozciągania napletka postępuje samorzutnie w miarę wzrostu dziecka, zwykle do około 3–6 roku życia W ponad 90% przypadków pełna retrakcja napletka osiągana jest przed ukończeniem 7. roku życia, a do 13. roku życia problem całkowicie ustępuje u niemal wszystkich chłopców.
Stulejka patologiczna związana jest z procesami zapalnymi, infekcyjnymi lub bliznowaceniem napletka. W efekcie traci on elastyczność, a jego ujście staje się wąskie, utrudniając naturalny odpływ wydzieliny i sprzyjając nawrotom stanów zapalnych. Z kolei długotrwałe stany zapalne prowadzą do odkładania kolagenu i włóknienia, potęgując problem stulejki.
W obu przypadkach odciąganie napletka na siłę – np. podczas higieny, cewnikowania czy aktu seksualnego – podnosi ryzyko uszkodzenia delikatnej tkanki, pęknięcia naskórka i wniknięcia bakterii wywołujących obrzęk. Może to doprowadzić do sytuacji, w której w wyniku opuchnięcia, napletek nie jest w stanie powrócić na żołądź, a powstały wokół niej ciasny „pierścień” uciska naczynia krwionośne, powodując wystąpienie załupka.
U pacjentów z utrzymującą się stulejką – zwłaszcza po wcześniejszych stanach zapalnych – wskazane jest planowe leczenie farmakologiczne lub zabiegowe, zapobiegające groźnym powikłaniom, w tym załupkowi.
| Cecha | Stulejka | Załupek (paraphimosis) |
|---|---|---|
| Odprowadzalność napletka | Utrudniona lub niemożliwa | Odprowadzony, ale uwięźnięty |
| Ból | Umiarkowany, głównie przy higienie | Silny, narastający |
| Obrzęk | Możliwy przy stanie zapalnym | Znaczny, szybki obrzęk żołędzi |
| Leczenie | Farmakologiczne / zabiegowe | Stan nagły – możliwy zabieg chirurgiczny |
| Ryzyko powikłań | Średnie | Wysokie – niedokrwienie, martwica |
Objawy załupka – co powinno Cię zaniepokoić?
Objawy załupka są zazwyczaj bardzo wyraźne i trudne do przeoczenia. Do szybkiego zgłoszenia się do lekarza powinny pacjenta skłonić dolegliwości takie jak:
- silny ból prącia, nasilający się przy dotyku,
- obrzęk i zasinienie żołędzi,
- widoczna obrączka z napletka zaklinowana za żołędzią,
- trudności w oddawaniu moczu,
- zaczerwienienie, a nawet sinienie skóry prącia,
- w ciężkich przypadkach – martwica i zmiany martwiczo-zgorzelinowe.
W miarę narastania obrzęku ucisk staje się coraz większy, a każda godzina zwłoki zwiększa ryzyko uszkodzenia tkanek.
Kiedy zgłosić się do lekarza?
Odpowiedź jest jednoznaczna – od razu, jeśli pojawią się objawy załupka. To nie jest dobry moment, na próbowanie domowych sposobów czy przeczekanie. Odkładając konsultację u specjalisty, możesz doprowadzić do martwicy żołędzi i konieczności interwencji chirurgicznej – a w skrajnych przypadkach nawet częściowej amputacji fragmentów prącia lub napletka zmienionych martwiczo.
„Załupek to jedna z nielicznych sytuacji w urologii, gdzie czas reakcji bezpośrednio wpływa na szanse uniknięcia operacji”
Nie zwlekaj — jeśli poczujesz, że ból się zmniejsza, nie jest to oznaka poprawy, a znak, że niedokrwienie tkanek postępuje — co jest jeszcze groźniejsze.
Jak wygląda leczenie załupka?
Leczenie zależy od stopnia zaawansowania zmian i szybkości interwencji. W łagodnych przypadkach lekarz może spróbować manualnego odprowadzenia napletka po wcześniejszym schłodzeniu, użyciu środka przeciwbólowego lub maści obkurczającej naczynia. Najważniejsze jest zmniejszenie obrzęku.
Jeśli opuchlizna jest duża lub tkanki uległy niedokrwieniu, konieczne będzie nacięcie napletka lub pilne obrzezanie. Zabieg zapobiega nawrotom i jest zalecany u pacjentów z przewlekłą stulejką lub po epizodzie załupka.
Załupek – w jaki sposób mu zapobiegać?
Profilaktyka stulejki i właściwa higiena intymna to pierwsze kroki, o które trzeba dbać, aby zminimalizować ryzyko załupka. Mężczyźni, którzy mają trudność z odciąganiem napletka, powinni skonsultować się z urologiem i rozważyć leczenie – farmakologiczne lub chirurgiczne.
Podczas codziennych czynności, szczególnie u dzieci należy delikatnie obchodzić się z napletkiem –– unikając gwałtownego odciągania. W przypadku konieczności cewnikowania pacjentów ze stulejką należy wcześniej poinformować personel medyczny. Po każdym zabiegu, cewnikowaniu czy kontakcie intymnym napletek należy natychmiast przywrócić na żołądź prącia, aby nie doszło do jego uwięźnięcia i obrzęku.
W razie pojawienia się trudności z odciąganiem napletka warto wybrać się na kontrolę u urologa, który oceni elastyczność tkanki i w razie potrzeby zaproponuje odpowiednie leczenie profilaktyczne. W przypadku stwierdzenia stulejki, odpowiednie kroki powinny zostać podjęte jak najszybciej. W zależności od przypadku, aby zapobiec ewentualnym powikłaniom można zastosować terapię farmakologiczną (np. kremy sterydowe), plastykę napletka lub obrzezanie.
Oferta zabiegowa dla mężczyzn w Klinice OT.CO
W odpowiedzi na potrzeby pacjentów z problemami dotyczącymi napletka oraz innych dolegliwości w obrębie układu moczowo-płciowego, Klinika OT.CO szeroki zakres zabiegów urologicznych i andrologicznych.
Pacjentów ze skłonnością do załupka lub współistniejącą stulejką zapraszamy na plastyczną korektę napletka, lub kompletne obrzezanie, wykonywane zarówno metodą laserową CO₂, jak i klasyczną z użyciem staplera.
Wszystkie zabiegi przeprowadzamy po uprzedniej konsultacji ze specjalistą, zebraniu dokładnego wywiadu i wykonaniu badań. Zabiegi przeprowadzają najwyższej klasy lekarze, w znieczuleniu miejscowym, a po zakończonym zabiegu każdy pacjent otrzymuje indywidualny plan opieki pooperacyjnej.
Nowoczesne wyposażenie naszej kliniki i doświadczony zespół urologów to gwarancja kompleksowej i profesjonalnej opieki. Nie zwlekaj – jeśli zauważyłeś objawy załupka, natychmiast umów się na konsultację urologiczną. W Klinice OT.CO zapewniamy pełną dyskrecję, doświadczenie i profesjonalne podejście do leczenia schorzeń męskiego układu moczowo-płciowego.
Nie ignoruj objawów – udaj się po pomoc
Załupek to nieprzyjemne, bolesne i niebezpieczne schorzenie, którego nie wolno bagatelizować. Szybka interwencja lekarska pozwala uniknąć powikłań i przywraca komfort życia. Jeśli zauważysz u siebie lub swojego dziecka potencjalne objawy załupka – nie zwlekaj. Im szybciej zostanie wdrożone odpowiednie leczenie, tym lepiej.
W Klinice OT.CO otrzymasz dyskretne i profesjonalne wsparcie urologiczne. Jeśli doświadczasz jakichkolwiek trudności związanych z napletkiem lub inną częścią układu moczowo-płciowego albo coś Cię niepokoi – zapraszamy na konsultację.
