Chociaż mięśniaki macicy są jednym z najczęstszych nowotworów łagodnych u kobiet, wciąż przysparzają wielu kobietom stresu, bólu i nerwów. Ich subtelne objawy, niejednokrotnie bagatelizowane, mogą prowadzić do poważnych komplikacji zdrowotnych i utrudnień z zajściem w ciążę. Jest to schorzenie, które dotyka miliony kobiet na całym świecie, jednak często pozostaje niezauważone, co może prowadzić do powikłań zdrowotnych.
Czym jest mięśniak macicy?
Łagodny guz występujący w macicy to tak zwany mięśniak. Jest to niezłośliwa zmiana nowotworowa występująca głównie u kobiet w wieku rozrodczym. Zbudowana jest z komórek gładkich mięśnia macicy (miometrium). Mięśniaki macicy mogą mieć różne rozmiary, od niewielkich, niezauważalnych guzków, aż po duże twory mogące znacząco wpływać na zdrowie i jakość życia. Zazwyczaj przyjmują postać kulistą o zbitej konsystencji, często występują mnogo, nie rozprzestrzeniają się do innych tkanek oraz nie dają przerzutów.
W zależności od lokalizacji i rozmiaru mięśniaki mogą powodować różnorodne objawy oraz komplikacje zdrowotne. Zazwyczaj nie zagrażają one życiu, natomiast często ze względu na duże rozmiary zalecane jest ich usunięcie.
Rodzaje mięśniaków
Mięśniaki macicy mogą być podzielone ze względu na lokalizację na trzy główne typy. Podstawowa klasyfikacja obejmuje:
- mięśniaki podśluzówkowe – znajdują się bezpośrednio pod błoną śluzową macicy, czyli endometrium,
- mięśniaki śródścienne – umiejscowione są pośrodku ściany macicy,
- mięśniaki podsurowicówkowe – znajdują się pod błoną surowiczą na zewnątrz macicy.
Mięśniaki macicy różnią się między sobą także wielkością, powodowanymi objawami oraz kierunkiem wzrostu i rozwoju. Rozpoznanie konkretnego rodzaju mięśniaka macicy jest ważne dla określenia odpowiedniego planu leczenia. Każdy typ zmiany może wymagać indywidualnego podejścia terapeutycznego, dlatego też kluczowa jest konsultacja z lekarzem ginekologiem w celu postawienia dokładnej diagnozy.
Przyczyny powstawania mięśniaków macicy
Jednoznaczne przyczyny powstawania mięśniaków macicy nie są w pełni zrozumiałe, natomiast istnieje kilka czynników, które mogą przyczyniać się do zwiększonego ryzyka ich rozwoju. Zaliczamy do nich przede wszystkim problemy hormonalne, okres ciąży czy menopauzy. Zaobserwowano, że istnieje silna skłonność do występowania mięśniaków macicy w rodzinach, co sugeruje rolę czynników genetycznych w ich powstawaniu. Kobiety, których matki lub siostry miały mięśniaki macicy, mogą być bardziej narażone na ich rozwój.
Ryzyko rozwoju mięśniaków macicy wzrasta w wieku rozrodczym i osiąga szczyt zwykle w wieku 30-40 lat, po czym często maleje po menopauzie, gdy obniża się stężenie estrogenów. Wynika to przede wszystkim z faktu, że część mięśniaków rośnie pod wpływem tych żeńskich hormonów. Do innych niemodyfikowalnych czynników środowiskowych możemy zaliczyć również pochodzenie oraz wczesne wystąpienie pierwszej miesiączki i późne ostatniej.
Niektóre czynniki, takie jak dieta bogata w czerwone mięso, niedobory witamin i minerałów, palenie tytoniu oraz nadużywanie alkoholu, mogą również mieć wpływ na większe ryzyko wystąpienia mięśniaków macicy. Badacze zaobserwowali, że ciąże przed 25. rokiem życia oraz wielorództwo stanowią element ochronny, jeśli chodzi o powstawanie tych łagodnych zmian.
Mięśniaki macicy – objawy
Mięśniaki macicy mogą być obecne u kobiet przez wiele lat bez żadnych objawów. Z danych wynika, że jedynie 40% osób płci żeńskiej odczuwa dolegliwości wywołane obecnością mięśniaka. Symptomy mogą być różnorodne i niespecyficzne. Zależą od liczby, rozmiaru, lokalizacji oraz typu nowotworu. Do najczęstszych symptomów zaliczamy:
- nieprawidłowe i obfite krwawienia z dróg rodnych,
- nieregularne miesiączki,
- krwawienia między cyklami,
- niedokrwistość oraz wynikające z niej ogólne osłabienie, bladość skóry, omdlenia,
- ból lub dyskomfort w okolicy podbrzusza,
- trudności w utrzymaniu ciąży,
- problemy z zajściem w ciąże.
Warto zauważyć, że objawy mięśniaków macicy mogą być różne u każdej kobiety i mogą się zmieniać w czasie, kiedy mięśniak rośnie. Niektóre kobiety mogą doświadczać bardzo nasilonych objawów, podczas gdy inne – nie mieć żadnych oznak.
Postępowanie w przypadku rozpoznania mięśniaka macicy
Jeśli zaobserwujesz u siebie niepokojące objawy mogące sugerować mięśniaka macicy, należy pilnie zgłosić się do ginekologa. Jest to ważne nie tylko w kontekście postawienia samej diagnozy i wdrożenia leczenia, ale także w przypadku różnicowania tej zmiany z innymi patologiami okolic intymnych, takimi jak polip endometrium, guz jajnika czy mięsak macicy.
Guzy macicy pozwala uwidocznić przezpochwowe badanie ultrasonograficzne. To podstawowe narzędzie służące do diagnostyki tego schorzenia. Umożliwia precyzyjne ustalenie lokalizacji zmiany i zmierzenie jej wymiarów. Duże guzy mogą być wyczuwalne już w dwuręcznym badaniu ginekologicznym. Specjalista może zlecić także inne, dodatkowe badania, szczególnie jeśli występują wątpliwości co do diagnozy. Należą do nich histeroskopia, która polega na wprowadzeniu kamery do jamy macicy oraz badania obrazowe, takie jak rezonans magnetyczny czy tomografia komputerowa miednicy. Ważną kwestią jest dokładny wywiad kliniczny ze specjalistą, który może nakierować lekarza na właściwe rozpoznanie, często na podstawie samych objawów.
Leczenie mięśniaków macicy
Do leczenia kwalifikują się kobiety, które posiadają mięśniaki powodujące objawy kliniczne. Bezobjawowe guzy macicy nie wymagają leczenia, lecz stałej obserwacji. Biorąc pod uwagę wiek Pacjentki, potrzebę zachowania płodności oraz życzenia dotyczące zachowania macicy, lekarz dobiera odpowiednią metodę. W każdym przypadku należy rozważyć leczenie farmakologiczne mające na celu złagodzenie symptomów. Jest to jednak leczenie objawowe. Często ma na celu redukcję rozmiarów mięśniaka i stanowi przygotowanie do leczenia operacyjnego.
Leczenie torbieli, mięśniaków macicy i nieprawidłowych krwawień
W przypadku, gdy leki nie przynoszą korzyści, Pacjentki są poddawane zabiegom operacyjnym. Jeśli kobieta ma w planach ciąże, wykonuje się zazwyczaj tak zwaną miomektomię, czyli zabieg wyłuszczenia mięśniaków. Można go przeprowadzać laparoskopowo. Inną opcją jest embolizacja naczyń, która polega na zamknięciu i obumarciu naczynia krwionośnego odżywiającego macicę. Skutecznie zatrzymuje to wzrost guza.
W przypadku kobiet, które nie planują ciąży lub są po menopauzie, zazwyczaj przeprowadza się usunięcie macicy, czyli histerektomię. Często usuwa się także inne narządy, m.in. jajowody czy szyjkę macicy. Jeśli chodzi o jajniki, to zwykle pozostawia się je do 60.-65. roku życia, ponieważ korzystnie oddziałują na zdrowie i ogólne samopoczucie kobiety.
Mięśniaki macicy a ciąża
Mięśniaki macicy mogą mieć wpływ na ciążę, choć nie zawsze prowadzą do poważnych komplikacji. Niektóre kobiety mogą nie odczuwać żadnych objawów w trakcie ciąży, podczas gdy inne doświadczają znacznych dolegliwości, takich jak ból brzucha czy obfite krwawienia.
W niektórych przypadkach mięśniaki mogą powodować powikłania ciążowe, takie jak poronienia, przedwczesne rozerwanie błon płodowych lub inne komplikacje. Takie Pacjentki wymagają dodatkowego monitorowania, zarówno pod kątem rozwoju mięśniaka, jak i postępów ciąży. Obejmuje ono regularne badania ultrasonograficzne w celu oceny rozmiaru i lokalizacji guza oraz obserwację ewentualnych objawów.
Ważne jest, aby kobiety, u których wykryto mięśniaki macicy, cyklicznie poddawały się wizytom kontrolnym u ginekologa oraz w razie potrzeby wykonywały badania specjalistyczne. Dzięki odpowiedniej opiece medycznej większość Pacjentek z mięśniakami macicy może bezpiecznie przejść przez ciążę i urodzić zdrowe dziecko.
