Lipodystrofia była dawniej bardzo rzadką chorobą polegającą na zaniku tkanki tłuszczowej w różnych obszarach ciała, co prowadziło do różnych zniekształceń i deformacji. W ostatnich czasach staje się jednak schorzeniem, które zaczyna dotykać coraz większą część społeczeństwa. Istotne jest więc rozeznanie w objawach i przyczynach zespołu lipodystrofii, by móc świadomie i szybko reagować na pojawienie się tej choroby. Na czym polega lipodystrofia i jak sobie z nią radzić??

Spis treści:

1) Czym jest lipodystrofia (zespół lipodystrofii)?

2) Lipodystrofia – rodzaje

3) Przyczyny zespołu lipodystrofii

4) Jak rozpoznać lipodystrofię? Objawy

5) Jak leczyć zespół lipodystrofii? Zabiegi chirurgiczne

6) Leczenie lipodystrofii – aktywność fizyczna i farmakoterapia

7) Dieta – ważny element terapii w zespole lipodystrofii

Czym jest lipodystrofia (zespół lipodystrofii)?

Zespół lipodystrofii jest stosunkowo rzadkim schorzeniem polegającym na upośledzeniu i zaniku tkanki tłuszczowej na danym obszarze, lub całym ciele. Jednoczesne możliwe jest występowanie przerostów tłuszczowych, co prowadzi do nieestetycznych deformacji sylwetki. W ciągu kilku ostatnich lat obserwuje się coraz większy odsetek występowania lipodystrofii, dlatego tak ważne jest przybliżenie cech charakterystycznych i podstawowych informacji na temat tej choroby.

Lipodystrofia – rodzaje

Lipodystrofia (nazywana również cellulitem) jest schorzeniem, które podzielić można zarówno ze względu na przyczynę powstawania, jak i miejsce występowania. Może mieć więc charakter miejscowy, gdy przejawia się na danym obszarze lub uogólniony, pojawiając się na całym ciele. Każda z odmian choroby może mieć poza tym charakter wrodzony lub nabyty.

Lipodystrofie wrodzone dotyczą osób, u których występują uwarunkowania genetyczne. Wówczas zazwyczaj ktoś z członków rodziny choruje lub chorował na tę chorobę. W przypadku lipodystrofii nabytej wpływ na rozwój schorzenia ma występowanie różnych innych stanów chorobowych.

Lipodystrofie miejscowe i uogólnione

Miejscowy zespół dystrofii występuje pod następującymi postaciami:

lipodystrofia wywołana uciskiem,
lipodystrofia polekowa – pojawia się w miejscach podawania zastrzyków domięśniowych, antybiotyków i insuliny,
lipodystrofia Dunnungana,
zespół Barraquer-Simonsa,
lipodystrofia idiopatyczna – pojawiająca się spontanicznie o niezidentyfikowanej przyczynie,
dysplazja żuchwowo-dystalno-kończynowa,
zespół lipodystrofii HIV – występuje u pacjentów leczonych za pomocą metody HAART,
zapalenie tkanki podskórnej,
lipodystrofia wywołana mutacjami w obrębie receptora PPARg.

Zespół lipodystrofii w obrębie całego ciała sklasyfikowany został pod dwiema postaciami. Jest to zespół Berardinelli-Seipa występujący u noworodków i przejawiający się zauważalnym brakiem tkanki tłuszczowej na klatce piersiowej i brzuchu oraz zespół Lawrence-a obejmujący zmiany w obrębie kończyn, tułowia i twarzy. Objawy drugiej z przypadłości pojawiają się zazwyczaj w okresie dzieciństwa lub dojrzewania.

Przyczyny zespołu lipodystrofii

Lipodystrofia jest na tyle szeroką jednostką chorobową, że nie we wszystkich jej odmianach przyczyny zostały do końca poznane. Spośród znanych i opisanych powodów występowania odmian nabytych zespołu lipodystrofii należą m.in.:

zapalenie płuc,
zapalenie kości,
zapalenie tkanki podskórnej,
zapalenie skórno-mięśniowe,
błonica,
mononukleoza,
świnka,
ospa wietrzna,
odra,
krztusiec,
toczeń rumieniowaty układowy,
choroba Hashimoto,
reumatoidalne zapalenie stawów,
autoimmunologiczne zapalenie wątroby.

Nabyte postaci zespołu lipodystrofii mogą pojawić się również w wyniku zażywania niektórych leków, takich jak insulina, inhibitory proteaz, glikokortykosteroidy i antybiotyki.

Jak rozpoznać lipodystrofię? Objawy

Zespół lipodystrofii uogólnionej zdarza się rzadko. Wyróżnia go ogólny zanik tkanki tłuszczowej oraz występowanie insulinooporności. Zauważenie tych objawów jest niezwykle istotne dla jak najszybszego zareagowania w najwcześniejszym etapie. Długie przebywanie w takim stanie prowadzić może do pojawienia się dodatkowo cukrzycy. Lipodystrofia uogólniona wrodzona, jak i nabyta objawia się ponadto:

przerostem mięśni powodującym wyraźne zmiany sylwetki, często w nietypowych miejscach,
rogowaceniem ciemnym – wieloma zmianami o ciemnym zabarwieniu, które mogą powodować swędzenie,
hiperandrogenizmem, a w szczególności występowaniem zespołu policystycznych jajników, przerostu łechtaczki i hirsutyzmem (nadmiernym wzrostem włosów na twarzy, klatce piersiowej i plecach występującym u kobiet),
hipertriglicerydemią, czyli wysokim stężeniem trójglicerydów, co może prowadzić do choroby niedokrwiennej serca,
organomegalią, czyli przerostem niektórych narządów, w tym przypadku najczęściej wątroby, śledziony, serca lub kości (zwłaszcza długich),
zwiększonym łaknieniem, które występuje jednocześnie z tzw. hipermetabolizmem, czyli zwiększonym z użytkowaniem energii.

Lipodystrofia miejscowa występująca pod różnymi postaciami objawia się przede wszystkim zanikiem na twarzy tkanki tłuszczowej podskórnej, co może występować również na pośladkach oraz kończynach. Jednocześnie temu zjawisku towarzyszy wzrost (hipertrofia) poziomu tkanki tłuszczowej trzewnej, w obrębie piersi oraz karku. Ciało ulega wówczas licznym deformacjom, charakterystycznym właśnie dla zespołu lipodystrofii. Osoby cierpiące na tę chorobę sprawiają wrażenie o wiele starszych, niż rzeczywiście są. Ich skóra staje się obwisła, pomarszczona i wyraźnie traci jędrność.

Zaniki tkanki tłuszczowej i w ich wyniku zniekształcenia powierzchni skóry pojawiają się również w miejscach częstych nakłuć. Tego typu przypadłość dotyczy osób przewlekle przyjmujących zastrzyki jak np. w przypadku insuliny czy leków domięśniowych. Charakterystycznym objawem zespołu lipodystrofii miejscowej jest również ból pośladków pojawiający się po dłuższym siedzeniu. Wszystkie te objawy stanowią sygnał do niezwłocznej konsultacji ze specjalistą celem wykonania niezbędnej diagnostyki i w przypadku potwierdzenia choroby – rozpoczęcia leczenia.

Jak leczyć zespół lipodystrofii? Zabiegi chirurgiczne

Pomimo prężnego i nieustającego rozwoju medycyny nieznana jest dotąd metoda, dzięki której całkowite wyleczenie zespołu lipodystrofii byłoby możliwe i jednocześnie cofnęło zmiany, których choroba dokonała w organizmie. Jednakże stosowane są kuracje i zabiegi umożliwiające normowanie występujących zaburzeń w obrębie metabolizmu.

Chirurgia plastyczna w Klinice OT.CO w Warszawie

Możliwe jest również skuteczne zapobieganie możliwym powikłaniom lipodystrofii przez stosowanie zabiegów z zakresu chirurgii plastycznej, które w sposób zadowalający korygują powstałe deformacje i wady. Są to m.in. rekonstrukcje plastyczne obszarów objętych lipodystrofią polegające na wstrzykiwaniu kolagenu, implantów oraz przeszczepianiu płatów skóry i przemieszczaniu mięśni. Natomiast w celu usunięcia nadmiaru tkanki tłuszczowej przeprowadzane są zabiegi liposukcji.

Leczenie lipodystrofii – aktywność fizyczna i farmakoterapia

W procesie leczenia zespołu lipodystrofii istotne jest budowanie masy mięśniowej. Polecaną są zatem wszelkie ćwiczenia siłowe, dzięki którym możliwe jest jednoczesne zredukowanie tkanki tłuszczowej trzewnej, obniżenie poziomu trójglicerydów oraz redukcja insulinooporności. Takim działaniom towarzyszyć powinno również zwiększenie tętna i tym samym przepływu krwi do mięśni i serca. W tym celu warto stosować też ćwiczenia aerobowe. Aby takie działania przyniosły skutek, muszą być wykonywane co najmniej trzy razy w tygodniu przez 45 minut. Pozwoli to na poprawę ogólnej kondycji, wpłynie na zwiększenie siły oraz obniży poziom złego cholesterolu we krwi.

W zakresie dostępnych środków farmakologicznych podczas leczenia lipodystrofii stosowane są terapie z wykorzystaniem hormonu wzrostu. Wpływa on korzystnie na redukcję trzewnej tkanki tłuszczowej oraz narośli tłuszczowych w obrębie karku, co często pojawia się w przebiegu lipodystrofii różnych rodzajów. Inne środki farmakologiczne wykorzystywane w terapii to również metformina, która podobnie jak ćwiczenia, wpływa na spadek ilości tkanki tłuszczowej trzewnej, obniżenie poziomu trójglicerydów i redukcję insuliooporności.

Dieta – ważny element terapii w zespole lipodystrofii

Dieta stanowi istotny czynnik wpływający na przebieg i rozwój lipodystrofii. Badania wykazały, iż najlepszym sposobem odżywiania dla chorych na tę przypadłość jest dieta śródziemnomorska. Kluczowe jest występowanie w niej błonnika, który skutecznie redukuje insulinooporność i ilość tkanki tłuszczowej trzewnej.

Produkty takie jak owoce, warzywa i artykuły pełnoziarniste charakteryzują się niskim indeksem glikemicznym. Zawierają niewiele cukrów prostych, niezdrowych tłuszczów i jednocześnie znaczne ilości kwasów omega-3 oraz zdrowych, wielonienasyconych kwasów tłuszczowych. Dieta śródziemnomorska bogata jest również w ryby. Wszystkie te produkty przyczyniają się do obniżania poziomu cholesterolu i trójglicerydów. Spożywanie ich w połączeniu z regularną aktywnością fizyczną nie tylko pozytywnie wpłynie na przebieg zespołu lipodystrofii, ale także korzystnie działać będzie na osoby zdrowe i pozbycie się przez nie nadmiaru tkanki tłuszczowej.

Objawów lipodystrofii nie należy lekceważyć. Wystąpienie kilku z nich nie świadczy o istnieniu choroby, jednak niepokojący stan i zmiany w organizmie zawsze warto skonsultować ze specjalistą. Powszechnie wiadomo, że lepiej zapobiegać niż leczyć, a w tym przypadku zdrowy styl życia i odpowiednio zbilansowana dieta mogą przynieść same korzyści!

Źródła: