Czerniak to jeden z najczęściej diagnozowanych nowotworów. Jest to zmiana pojawiająca się na skórze, na którą często nie zwraca się uwagi, a wszystko ze względu na to, że przypomina pieprzyk, których każdy ma wiele. Dlatego warto wiedzieć, czym charakteryzuje się czerniak, aby w przypadku podejrzenia jego pojawienia się, móc jak najszybciej umówić się do specjalisty i rozpocząć leczenie.
Czym jest czerniak?
Czerniak to nowotwór złośliwy, który w większości przypadków atakuje skórę. Jednak zdarza się, że dotyka również błony śluzowe nosa oraz ust. Ponadto występuje również czerniak paznokcia oraz błon naczyniowych oka. Jego pochodzenie to komórki barwnikowe, czyli melanocyty znajdujące się w całym ciele. Melanocyty w głównej mierze odpowiedzialne są za pigmentację skóry, czyli barwę skóry, która szczególnie zmienia się podczas kontaktu z promieniowaniem UV.
Jednak komórki barwnikowe mają również wpływ na kolor tęczówki oraz włosów. Czerniak skóry to nowotwór o wysokim stopniu złośliwości, dający przerzuty zarówno w pobliskie węzły chłonne, jak i odległe. Dlatego tak ważna jest profilaktyka oraz wczesna diagnostyka, która daje bardzo duże szanse na całkowite wyleczenie.
Przyczyny czerniaka
Czerniak i jego przyczyny powstania przez lekarzy określane są głównie, jako promieniowaniu UV oraz UVB. Jest to promieniowanie słoneczne oraz sztuczne jak przykładowo w solarium. Duży wpływ na powstanie czerniaka ma krótka i intensywna ekspozycja na słońcu oraz oparzenia, szczególnie w wieku do 15 lat. Ponadto istnieją również pewne uwarunkowania genetyczne, które sprzyjają rozwojowi nowotworu skóry. Są to przede wszystkim jasna karnacja z licznymi znamionami oraz blond włosy i niebieskie oczy. Również pojawienie się czerniaka w rodzinie może zwiększać szansę zachorowania. Zazwyczaj nowotwór skóry dotyka osób starszych, jednak zdarzają się zachorowania w młodym wieku. Ponadto zauważa się coraz większą dynamikę wzrostu zachorowań właśnie wśród młodych osób.
Profilaktyka
Osoby znajdujące się w grupie podwyższonego ryzyka w sposób szczególny powinny przestrzegać kilku zasad, pozwalających zmniejszyć ryzyko zachorowania. Przede wszystkim należy unikać intensywnej ekspozycji ciała na słońcu, szczególnie w godzinach między 11 a 16, kiedy jest szczególnie mocne. Ważne jest również używanie filtrów z wysoką ochroną oraz noszenie okularów i okrycia głowy. Szczególną uwagę należy zwrócić na ochronę skóry dzieci oraz młodzieży, ponieważ długie przebywanie na słońcu w tak młodym wieku zwiększa ryzyko wystąpienia nowotworu skóry. Oczywiście nie zaleca się korzystania z solarium, ponieważ więcej niż jedna wizyta w miesiącu zwiększa ryzyko pojawienia się czerniaka nawet o 50%.
Jak rozpoznać czerniaka?
Wiele osób, szczególnie posiadających liczne znamiona zadaje lekarzom pytanie – jak rozpoznać czerniaka. Mimo, że jest to złośliwy rak skóry, jego diagnostyka jest bardzo prosta. Wszystko dlatego, że pojawia się na powierzchni skóry w widocznym miejscu. Z tego względu najlepszym sposobem na szybkie zdiagnozowanie czerniaka jest regularne oglądanie skóry. Każde nowo powstałe znamię, jak pieprzyk i narośl należy obserwować. Jeśli zmienia kolor, kształt i rozmiar należy umówić się do lekarza w celu dokładnego badania.
Badanie dermatoskopem zmian skórnych w Klinice OT.CO w Warszawie
Czerniak a pieprzyk to dla wielu trudna zmiana do odróżnienia. Dlatego warto podczas obserwacji ciała zwracać uwagę na kolor. W przypadku czerniaka kolor zmiany jest czarny lub czerwony, a jego rozmiary oraz kształt wraz z czasem rosną. Z kolei pieprzyki są brązowe i raczej nie ulegają powiększeniu. Ponadto czerniak i jego objawy to swędzenie oraz krwawienie, których w żadnym wypadku nie wolno bagatelizować. Jeśli zmiana budzi wątpliwości należy umówić się na wizytę do dermatologa. Za pomocą dermatoskopu szybko i bezboleśnie będzie mógł on rozpoznać rodzaj zmiany. Dalsza diagnostyka, to w przypadku podejrzenia czerniaka – biopsja zmian skórnych. Na jej podstawie określa się czy zmiana to czerniak złośliwy, i jeśli tak, to w jakim stadium rozwoju.
Badanie histopatologiczne w Klinice OT.CO w Warszawie
Jak przebiega leczenie czerniaka?
Leczenie czerniaka nie w każdym przypadku wygląda tak samo. Przede wszystkim jest ono uzależnione od stadium zaawansowania nowotworu oraz miejsca jego wystąpienia, czy jest to czerniak podpaznokciowy, czy na skórze lub błonach śluzowych. Jeśli czerniak został wykryty stosunkowo szybko, wtedy jego leczenie jest proste, a co najważniejsze daje możliwość wyleczenia w 97%. Leczenie to przede wszystkim zabieg chirurgiczny, wykonywany po biopsji, która potwierdziła obecność nowotworu.
Chirurgiczne usuwanie czerniaka w Klinice OT.CO w Warszawie
Podczas zabiegu usuwa się całą zmianę i bliznę po biopsji oraz dwu centymetrowy zapas zdrowej skóry. W przypadku, gdy czerniak jest w bardziej zaawansowanym stadium i wniknął w głąb skóry ponad 1mm, wykonuje się również biopsję pobliskich węzłów chłonnych. Jeśli wykryto w nich komórki rakowe, wtedy przeprowadzana jest limfadenektomia polegająca na całkowitym usunięciu węzłów chłonnych.
Ponadto w niektórych przypadkach stosuje się również terapię immunologiczną, która wpływa na odporność pacjenta, w ten sposób pomagając organizmowi zwalczyć nowotwór. Jeśli czerniak dał przerzuty w inne części ciała, również stosuje się chemioterapię.
Fakty i mity na temat czerniaka
Warto mieć na uwadze, że czerniak może pojawiać się na skórze o niezmienionej powierzchni lub na istniejącym znamieniu. W Polsce czerniak stanowi od 5% do 7% procent wszystkich nowotworów skóry oraz 1% ogólnych nowotworów. Ze względu na coraz więcej przypadków, pojawiło się kilka nieprawdziwych informacji na temat czerniaka. Poniżej przedstawiamy fakty i mity, które odgrywają dużą rolę w diagnostyce i leczeniu.
Czerniak pojawia się tylko w obrębie skóry – fakt
Czerniak to nowotwór skóry, który w większości pojawia się na skórze. Jednak warto mieć na uwadze, że może się pojawić wszędzie tam, gdzie występują melanocyty, czyli na błonach śluzowych, w miejscach intymnych oraz na gałce ocznej i paznokciach. Dlatego jedną z najskuteczniejszych metod wykrywania czerniaka jest regularna obserwacja ciała i pojawiających się zmian.
Czerniak to nowotwór nieuleczalny – mit
W większości przypadków, szczególnie wcześnie wykrytych, aż 90% chorych zostaje wyleczonych. Leczenie czerniaka w pierwszym stadium ogranicza się do zabiegu chirurgicznego, który usuwa zmianę wraz z bezpiecznym marginesem tkanki zdrowej.
Czerniak pojawia się tylko na istniejących znamionach – mit
Czerniak może pojawić się zarówno na pieprzykach oraz innych znamionach, które znajdują się na skórze pacjenta od lat, ale również na zdrowej skórze bez żadnych zmian. Dlatego każda nowa i niepokojąca zmiana powinna zostać przebadana w celu wykluczenia nowotworu.
Wszelkie znamiona muszą zostać szybko usunięte – mit
Pojawienie się nowego pieprzyka na skórze nie oznacza konieczności jego usuwania w celu profilaktyki. Tylko zmiany, które podczas badania dermatoskopem wykazują niepokojące cechy lub z potwierdzoną obecnością komórek nowotworowych powinny zostać usunięte.
Czerniak to jeden z najbardziej agresywnych nowotworów – fakt
Nowotwór skóry, jakim jest czerniak należy do najzłośliwszych. Niestety wykazuje dużą zdolność do przerzutów, nawet odległych. Wszystko za sprawą tego, że przenosi się za pomocą węzłów chłonnych oraz naczyń krwionośnych.
Osoby z jasną karnacją są bardziej narażone na powstanie czerniaka – fakt
Osoby z jasną karnacją, blond lub rudymi włosami oraz niebieskimi oczami są w grupie o zwiększonym ryzyku pojawienia się czerniaka. Wszystko dlatego, że jasna karnacja jest dużo bardziej wrażliwa na promieniowanie słoneczne oraz UV. Dużo łatwiej ulega poparzeniom słonecznym, które w młodym wieku zwiększają ryzyko późniejszego zachorowania na czerniaka.
Niebezpieczne są tylko duże znamiona – mit
Często największą uwagę pacjenci zwracają na duże i widoczne zmiany. Jednak nie tylko pieprzyki ciemne i odstające powinny budzić niepokój. Okazuje się, że znacznie częściej niebezpieczne okazują się płaskie i niewielkie zmiany. Ponadto, jeśli pieprzyk jest nowy lub również jest na skórze od kilku lat i zaczyna swędzieć, rosnąć lub krwawić, należy niezwłocznie udać się do dermatologa w celu diagnostyki.
Unikanie słońca jest metodą profilaktyki czerniaka – fakt
Osoby, szczególnie w grupie ryzyka, powinny zwracać uwagę na ochronę skóry podczas ekspozycji na słońcu. Należy stosować wysokie filtry, okrycie głowy oraz unikać długiego przebywania bezpośrednio na słońcu. Również rezygnacja z solarium pozwoli na ograniczenie ryzyka pojawienia się czerniaka. Osoby korzystające z solarium więcej niż 2 razy w miesiącu, zwiększają ryzyko zachorowania czerniaka nawet o 50%.
