Zapalenie zatok – objawy, domowe sposoby, leczenie

Zapalenie zatok przynosowych, to schorzenie, które w Polsce dotyka rocznie między 4-8 milionów osób. W związku z powyższym warto wiedzieć jak bronić się przed zapaleniem zatok oraz jakie kroki można podjąć w momencie, w którym podejrzewamy u siebie ten rodzaj schorzenia. Należy jednak pamiętać, że ostre i przewlekłe zapalenia należy zawsze skonsultować z lekarzem w celu postawienia diagnozy i dobrania odpowiedniego leczenia. Jeśli szukasz informacji na temat tego, jak leczyć zapalenie zatok w warunkach domowych oraz jakie działania profilaktyczne można podjąć, żeby ochronić się przed dolegliwościami ze strony zatok, zachęcamy do zapoznania się z metodami, które przedstawiamy.

Budowa anatomiczna zatok

Zatoki to niewielkie przestrzenie pneumatyczne w obrębie twarzoczaszki. W momencie, w którym zatoki są zdrowe, przestrzenie wypełnione są powietrzem. W przypadku chorób zatok – stają się one niedrożne. Zatoki przynosowe pełnią funkcje ochronne, oddechowe, termiczne oraz statyczne. Wyróżniamy zatoki czołowe, szczękowe, klinowe i sitowe. Wszystkie rodzaje zatok obejmuje termin „zatok przynosowych”. Zapalenie zatok może być wirusowe, bakteryjne lub grzybicze. Jeśli mamy do czynienia z zapaleniem wirusowym, można podjąć próby leczenia go domowymi sposobami, ponieważ leczenie zapaleń tego rodzaju polega głównie na wdrażaniu leczenia objawowego, które ma za zadanie złagodzić objawy choroby. W przypadku zakażeń bakteryjnych najczęściej stosuje się antybiotyk, po który warto udać się do lekarza specjalisty. Należy również pamiętać, że nie wolno stosować antybiotyków samodzielnie, ponieważ prowadzi to między innymi do antybiotykoodporności. Zakażenia grzybicze leczymy za pomocą leków przeciwgrzybiczych. Tutaj zastosowanie znajdują między innymi leki, takie jakamfoterycyna B, flucytozyna, czy flukonazol.

Przyczyny zapalenia zatok

Zapalenie zatok może mieć różne przyczyny, najczęstsze to:

• infekcje wirusowe – to najpowszechniejsza przyczyna zapalenia zatok. Wirusy, takie jak rinowirusy, koronawirusy czy wirus grypy mogą prowadzić do obrzęku i zapalenia błon śluzowych, blokując ujścia zatok,
• infekcje bakteryjne – bakterie, w tym Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae czy Moraxella catarrhalis powodują ostrą bakteryjną infekcję zatok. To  z kolei prowadzi do gromadzenia się ropy i daje bardziej nasilone objawy niż infekcja wirusowa,
• alergie – alergiczny nieżyt nosa, znany jako katar sienny, może prowadzić do przewlekłego zapalenia zatok. Alergeny, takie jak pyłki, roztocza czy sierść zwierząt, generują reakcję zapalną w błonie śluzowej zatok,
• polipy nosa – łagodny rozrost błony śluzowej, który może blokować ujścia zatok i prowadzić do przewlekłego zapalenia,
• problemy strukturalne – nieprawidłowości anatomiczne, takie jak skrzywienie przegrody nosowej często utrudniają prawidłowe drenaż zatok i prowadzić do nawracających infekcji.

Jak rozpoznać zapalenie zatok?

Zapalenie zatok zależnie od tego, która z zatok została objęta zapaleniem, objawia się najczęściej bólem w okolicy: nosa, ucha, oczodołów, szczęki, policzków lub górnych okolic głowy. Oprócz tego chory może skarżyć się na niedrożność nosa, osłabienie węchu, czy uczucie charakterystyczne dla obrzęku twarzy. Oprócz wyżej wymienionych objawów, charakterystyczne dla zapalenia zatok jest również zmęczenie i stany podgorączkowe oraz ropna wydzielina z nosa. Jeśli zaobserwowaliśmy u siebie wyżej wymienione objawy, ale jeszcze nie mamy pewności lub możliwości, aby udać się do lekarza, warto spróbować płukanek, inhalacji, użycia kropli do nosa oraz leków przeciwbólowych i antyhistaminowych. W sytuacji, w której nie jesteśmy w stanie opanować objawów tą formą leczenia, warto udać się do specjalisty laryngologa.

Leki przeciwbólowe i antyhistaminowe

Jednym z charakterystycznych objawów zapalenia zatok jest ból. Najczęściej zlokalizowany w okolicy różnych części twarzy, nasilający się w czasie schylania i ruchów głową. Stosowanie leków przeciwbólowych pomoże ulżyć w bólu. Do najbardziej powszechnych leków przeciwbólowych zaliczamy te oparte na ibuprofenie czy paracetamolu.

Zapalenie zatok nie jest schorzeniem o jednoznacznej etiologii. Może wynikać z wielu czynników, wśród których wyróżniamy również przyczyny alergiczne. W takim przypadku zatoki i błona śluzowa reagują zapaleniem na alergen występujący w otoczeniu chorego. Wtedy pomocne będą leki przeciwhistaminowe, które oddziałując na receptor histaminowy, niwelują objawy wynikające z alergii. Wśród najczęściej wyróżnianych alergenów znajdują się pyły roślin i grzybów, roztocza i białka zwierzęce występujące w sierści lub ślinie zwierząt.

Płukanie zatok i inhalacje

Płukanie zatok można wykonywać za pomocą zakupionego do tego w aptece zestawu. Zabieg polega na wlewaniu do nosa wody pod ciśnieniem i wypłukiwaniu w ten sposób zanieczyszczeń z zatok. Niektóre z użytych w tym celu roztworów mogą pełnić również funkcje kojąco-nawilżające lub przeciwobrzękowe. Do specjalnie przeznaczonego pojemnika wlewamy wodę morską lub roztwór soli fizjologicznej, a następnie wprowadzamy roztwór do nosa.

Inhalacje polegają na wdychaniu mieszanek składających się najczęściej z gorącej wody i soli, ziół lub olejków eterycznych. Po przygotowaniu odpowiedniej mieszanki pochylamy się nad miską z gotowym roztworem, przykrywamy głowę ręcznikiem i oddychamy oparami przez około 10 minut. Mieszanki możemy przygotować w następujący sposób: do około 500 ml gorącej wody, dodajemy 2-3 łyżki soli kuchennej, olejku eterycznego lub 40 – 60 g ziół. Wśród najczęściej stosowanych olejków do inhalacji zatok wymieniamy olejek eukaliptusowy, miętowy, herbaciany lub rozmarynowy. Zioła pomocne w przygotowaniu tego rodzaju naparu to między innymi szałwia, mięta, tymianek, rozmaryn i rumianek.

Krople do nosa

Żeby udrożnić zatkany nos, można zastosować doustnie lub donosowo leki obkurczające błonę śluzową nosa. Należy jednak pamiętać, że większość kropli do nosa działających obkurczająco na śluzówkę, należy stosować nie dłużej niż przez okres 7 dni. Są to w szczególności krople zawierające substancje czynne takie jak ksylometazolina,oksylometazolina i tymazolina. Krople zawierające te substancje czynne, stosowane w dłuższym okresie czasu mają potencjał uzależniający i mogą powodować między innymi polekowy nieżyt nosaczy oraz zanik błony śluzowej nosa.

Ciepła herbata z dodatkami

Gorąca herbata ma działanie nie tylko rozgrzewające, ale również wspomagające leczenie. Odpowiednio dobrane dodatki do herbaty wspomogą pozostałe podejmowane przez nas działania. Do herbaty możemy dodawać następujące składniki:

• Miód – ma właściwości bakteriobójcze, wspomaga odporność i dostarcza cennych składników odżywczych. Możemy z powodzeniem zastępować nim cukier w diecie.
• Cynamon – pomocny w problemach żołądkowych i podczas przeziębień. Zmniejsza stany zapalne. Z łatwością znajdziemy wiele przepisów na interesujące mieszanki herbat z cynamonem.
• Imbir – wspomaga oczyszczanie organizmu z toksyn, dostarcza wielu składników odżywczych, wykazuje działanie przeciwbakteryjne i przeciwzapalne.
• Czosnek – potocznie nazywany naturalnym antybiotykiem. Jest źródłem witamin i innych składników odżywczych. Szczególnie pomocny w przeziębieniach.
• Cytryna – korzystnie wpływa na odporność. Wspomaga metabolizm i oczyszczanie organizmu z toksyn. Zapobiega rozwojowi schorzeń układu naczyniowo-sercowego.

Działania profilaktyczne

Powyższe metody mogą być pomocne w przypadku, w którym już doszło do zapalenia i pojawiły się jego pierwsze symptomy. W praktyce jednak większość osób woli zapobiegać, niż leczyć. Odpowiednio podejmowane działania profilaktyczne są o wiele łatwiejsze w stosowaniu, niż podejmowanie działań zaradczych, w momencie, w którym już mamy do czynienia z zapaleniem lub przewlekłym schorzeniem.

Do działań użytecznych w profilaktyce zapalenia zatok przynosowych, zaliczamy działania takie jak regularne nawilżanie powietrza i śluzówki nosa, unikanie kontaktu z zanieczyszczeniami i alergenami oraz przyjmowanie odpowiedniej ilości płynów w ciągu doby.

Regularne nawilżanie powietrza ma ułatwić oddychanie. Optymalna wilgotność powietrza, mająca zagwarantować komfortowe oddychanie to wartość w przedziale 40-60%. Żeby nawilżać powietrze w domu, warto często wietrzyć pomieszczenia. Można także rozwiesić mokre ręczniki na kaloryferach lub skorzystać z nawilżacza powietrza. Śluzówkę nosa możemy nawilżać za pomocą wody morskiej z dodatkiem substancji nawilżających lub innych preparatów zawierających np. kwas hialuronowy czy witaminę B.

Równie pomocne w utrzymywaniu odpowiedniej higieny nosa, będzie unikanie dymu tytoniowego oraz zanieczyszczeń unoszących się w powietrzu. W tym celu użyteczne będą maski antysmogowe, zwłaszcza że według Światowej Organizacji Zdrowia 33 na 50 najbardziej zanieczyszczonych miast na świecie, znajduje się właśnie w Polsce. Zanieczyszczenie powietrza ma ogromny wpływ nie tylko na zapalenie zatok, ale również wiele innych chorób związanych z układem oddechowym.

Przyjmowanie odpowiedniej ilości płynów jest istotne nie tylko z perspektywy zapalenia zatok, ale również wielu innych aspektów zdrowotnych. Spożywanie odpowiedniej ilości wody ułatwia oczyszczanie organizmu z zanieczyszczeń, pomaga zachować odpowiednią temperaturę ciała i zapobiega nadmiernemu zmęczeniu.

Kiedy należy udać się do specjalisty?

Jeżeli podejrzewamy, że mamy do czynienia z przewlekłym zapaleniem zatok lub ostrym zapaleniem zatok, należy jak najszybciej zwrócić się do specjalisty. Do objawów wyżej wymienionych schorzeń należą:

• W przypadku ostrego zapalenia zatok – gęsta i obfita wydzielina z nosa w żółtym lub zielonkawym kolorze, ucisk w okolicy nosa i nieżyt nosa, zaburzenia węchu, ból głowy, złe samopoczucie, zwiększona senność, gorączka. Ostre zapalenie zatok utrzymuje się do około 3 tygodni.
• W przypadku przewlekłego zapalenia zatok – przewlekłe zapalenie zatok, to takie zapalenie, które trwa powyżej 12 tygodni i ma charakter nawracający. Wydzielina z nosa może być wodnista lub gęsta. Podobnie jak ostre zapalenie charakteryzuje się zatkanym nosem, zaburzeniami węchu, czy bólem w okolicy twarzy, a także stanami podgorączkowymi lub gorączką i zmęczeniem.

Zabiegi chirurgiczne na zatoki przynosowe

Najprostszą formą leczenia w przypadku zapalenia zatok jest punkcja zatoki szczękowej. Zabieg przeprowadza się w znieczuleniu miejscowym, a następnie nakłuwa się zatokę szczękową przy użyciu cienkiej igły.

Złotym standardem w leczeniu dolegliwości zatok jest mikrochirurgia wewnątrznosowa z użyciem endoskopu w znieczuleniu ogólnym zwana także funkcjonalną endoskopową operacją zatok (FESS). Celem jest udrożnienie połączeń zatok z jamą nosową.

Jakie są wskazania do zabiegu chirurgicznego zatok?

Wskazania do operacji zatok obejmują:

• przewlekłe zapalenie zatok, które nie reaguje na leczenie farmakologiczne i utrzymuje się powyżej 12 tygodni,
• polipy nosa, które blokują ujścia zatok,
• śluzowiaki zatok,
• kostniaki,
• problemy strukturalne, takie jak skrzywienie przegrody nosowej,
• nawracające infekcje bakteryjne, które prowadzą do powikłań, takich jak ropnie wewnątrzczaszkowe.

Przebieg zabiegu

Przed zabiegiem konieczna jest konsultacja z lekarzem laryngologiem oraz anestezjologiem. Zabieg jest zazwyczaj przeprowadzany w znieczuleniu ogólnym. Operacja zatok FESS polega na usunięciu przeszkód, które blokują drenaż zatok oraz na poprawie przepływu powietrza. Można także usunąć ewentualne torbiele, przerośnięte małżowiny czy dokonać korekty skrzywionej przegrody nosa. Zabieg trwa zazwyczaj od 1 do 2 godzin, a Pacjent może wrócić do domu tego samego dnia.

Dużą zaletą jest brak blizn zewnętrznych, bezpośrednia likwidacja przyczyny dolegliwości i dokładne usunięcie miejsc patologicznie zmienionych. Okres rekonwalescencji wynosi około 3 tygodni. Po operacji zaleca się unikania gorących kąpieli, pływania, latania samolotem czy uprawiania sportu. Dużą rolę odgrywa również prawidłowa higiena jamy nosowej, płukanie zatok oraz zażywanie leków.

Czego można się spodziewać po zabiegach na zatoki?

Efekty zazwyczaj obejmują:

• ustąpienie nawracających infekcji i zapalenia zatok,
• poprawę oddychania przez nos,
• zmniejszenie bólu i ucisku w okolicach zatok,
• poprawę jakości życia, w tym lepszy sen i ogólne samopoczucie.

Nieleczone zatoki mogą prowadzić do poważnych powikłań, dlatego też wczesne rozpoznanie i wykorzystanie nowoczesnych technik leczenia chirurgicznego odpowiednie leczenie zapobiega komplikacjom i poprawia jakość życia. W klinice medycyny estetycznej OT.CO w Warszawie stawiamy na poszukiwanie i zwalczanie przyczyny zapalenia zatok u indywidualnego Pacjenta.

Możliwe powikłania

Powikłania, to schorzenia, które powstają między innymi w wyniku przebycia innej choroby lub niepodjęcia leczenia danego schorzenia. Długo nieleczone choroby dotyczącej błony śluzowej nosa i zatok, czasami prowadzą do nieodwracalnych powikłań. Do takich powikłań, najczęściej zaliczamy powstawanie torbieli, ropni czy obrzęków w obrębie twarzy. Do groźnych i trwałych powikłań należą np. zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych lub utrata wzroku (przykładowo w zespole szczytu oczodołu), zapalenie szpiku i ropień mózgu. Część z nich jest nieodwracalna.

Kontakt ze specjalistą

W przypadku przewlekłych lub nawracających zapaleń zatok przynosowych najważniejszy będzie kontakt ze specjalistą – otolaryngologiem. Doświadczony lekarz po przeprowadzeniu wywiadu z pacjentem i podjęciu odpowiednich działań postawi diagnozę i poprowadzi leczenie. Do rozpoznania zapalenia zatok może być konieczne wykonanie rynoskopii, badania radiologicznego, tomograficznego, endoskopii lub punkcji zatok. W niektórych przypadkach może być potrzebna również interwencja chirurgiczna.

Leczenie zapalenia zatok (sinusitis) w Klinice OT.CO Warszawie

W celu umówienia wizyty u specjalisty laryngologa, zapraszamy do Kliniki OT.CO. Klinika jest wyposażona w odpowiednie narzędzia, umożliwiające diagnostykę chorób zatok, nosa, uszu oraz gardła.