Przepuklina pępkowa to dolegliwość, która dotyczy zarówno dzieci, jak i dorosłych. To przypadłość, w której trakcie część jelita lub tłuszczu przedostaje się przez osłabione mięśnie wokół pępka, tworząc widoczne wybrzuszenie. W poniższym wpisie dokładnie omawiany objawy, przyczyny oraz możliwości leczenia tego schorzenia.
Przyczyny przepukliny pępkowej
Przepuklina pępkowa może mieć różne przyczyny, które zależą od wieku Pacjenta i innych czynników zdrowotnych. Najczęstszą z nich u noworodków i niemowląt jest niepełne zamknięcie pierścienia pępkowego po urodzeniu. W czasie ciąży pępowina przechodzi przez mały otwór w mięśniach brzucha dziecka. Po narodzinach otwór ten zwykle zamyka się samoistnie. Jeśli tak się nie stanie, może dojść do powstawania przepukliny pępkowej.
Z czasem u dorosłych mięśnie brzucha mogą się osłabiać, co zwiększa ryzyko przepukliny. Poza tym ciążą, zwłaszcza wielokrotna, może powodować znaczące zwiększenie ciśnienia w jamie brzusznej, co z kolei prowadzi do osłabienia mięśni wokół pępka i powstawania przepukliny. Nadmierna masa ciała zwiększa ciśnienie w jamie brzusznej, co z kolei również może prowadzić do tego problemu. Dodatkowo przewlekłe choroby powodujące częsty i silny kaszel powodują przepuklinę pępkową, ponieważ kaszel zwiększa ciśnienie w jamie brzusznej. To z kolei prowadzi do osłabienia ściany brzucha i występowania przepukliny pępkowej.
Jakie są objawy przepukliny pępkowej?
Najbardziej charakterystycznym objawem przepukliny pępkowej jest widoczne lub wyczuwalne wybrzuszenie w okolicy pępka. Wybrzuszenie to może być bardziej widoczne, gdy osoba kaszle, śmieje się lub napina mięśnie brzucha, a znikać, kiedy leży na plecach. W niektórych przypadkach przepuklina pępkowa powoduje ból lub dyskomfort, szczególnie podczas wysiłku fizycznego, długotrwałego stania lub kaszlu. Ból ten zlokalizowany jest w okolicy pępka.
Niektórzy Pacjenci opisują też uczucie ciągnięcia lub ucisku w okolicy przepukliny, szczególnie gdy wykonują aktywności zwiększające ciśnienie w jamie brzusznej. Poza tym skóra w okolicy przepukliny może być wrażliwa na dotyk lub tkliwa, szczególnie jeśli przepuklina jest uwięźnięta (zablokowana w pozycji, w której nie może się cofnąć do jamy brzusznej).
W rzadszych przypadkach, jeśli przepuklina pępkowa ulegnie uwięźnięciu i dochodzi do zablokowania przepływu treści jelitowej, mogą pojawić się nudności, wymioty oraz objawy niedrożności jelit. Jest to stan wymagający pilnej interwencji medycznej. U niektórych osób przepuklina może powodować zmianę kształtu i koloru pępka, który staje się bardziej wypukły lub zaczerwieniony. W miarę upływu czasu, zwłaszcza jeśli nie zostanie podjęte leczenie, przepuklina powiększa się, co prowadzi do nasilenia objawów i większego dyskomfortu.
Jak leczyć przepuklinę pępkową?
Leczenie zależy od wielkości przepukliny pępkowej, objawów i wieku Pacjenta. U noworodków i niemowląt często samoistnie ona zanika w ciągu kilku pierwszych lat życia, ponieważ mięśnie wokół pępka stopniowo się wzmacniają i zamykają. W takich przypadkach lekarz może zalecić regularne monitorowanie przepukliny bez interwencji chirurgicznej. U dorosłych z kolei, jeśli przepuklina jest mała, nie powoduje bólu i innych objawów, lekarz zaleca obserwację i regularne badania kontrolne. Pacjentom zaleca się unikanie czynności, które zwiększają ciśnienie w jamie brzusznej, takich jak podnoszenie ciężkich przedmiotów czy intensywny wysiłek fizyczny.
Jeśli przepuklina pępkowa nie znika samoistnie u dziecka, a u dorosłych jest duża i powoduje ból, konieczna jest interwencja chirurgiczna. Operacja polega na zamknięciu otworu w mięśniach brzucha, przez który występuje przepuklina. Chirurg wykonuje nacięcie w okolicy pępka, odprowadza zawartość przepukliny do jamy brzusznej, a następnie wzmacnia osłabione mięśnie, często przy użyciu siatki syntetycznej, która zmniejsza ryzyko nawrotu przepukliny. Wykonuje się również laparoskopię, operację przez kilka małych nacięć z użyciem kamery i specjalnych narzędzi.
Pilne leczenie przepukliny pępkowej jest konieczne, jeśli ulega ona zablokowaniu. Taki stan może prowadzić do niedokrwienia jelit i innych poważnych powikłań. W takiej sytuacji niezbędna jest natychmiastowa operacja, aby uwolnić uwięzioną przepuklinę i naprawić otwór w mięśniach. Po operacji Pacjent może wymagać okresu rekonwalescencji, który obejmuje ograniczenie aktywności fizycznej, unikanie podnoszenia ciężarów oraz stopniowego wprowadzania ćwiczeń wzmacniających mięśnie brzucha. Regularne kontrole lekarskie są ważne, aby monitorować proces gojenia i zapobiega nawracaniu przepukliny.
Jakie są wskazania do leczenia przepukliny pępkowej?
U noworodków i niemowląt, jeśli przepuklina jest dużych rozmiarów, a jej średnica przekracza 1,5 cm, lekarza mogą zalecić wcześniejsze leczenie chirurgiczne, aby zapobiec powikłaniom. Gdy dziecko odczuwa ból, dyskomfort lub występują inne objawy związane z przepukliną, interwencja chirurgiczna jest również konieczna. Poza tym przepuklina, która ulega uwięźnięciu i powoduje ból, wymaga pilnej interwencji.
W przypadku dorosłych, jeśli przepuklina pępkowa wiąże się z wyraźnym bólem, dyskomfortem, uczuciem ciągnięcia lub innymi objawami, wskazane jest leczenie chirurgiczne. Gdy z kolei stopniowo się powiększa, istnieje większe ryzyko powikłań, takich jak uwięźnięcie przepukliny, co stanowi wskazanie do operacji. Lekarze zalecają też zabieg chirurgiczny w przypadku, gdy przepuklina ulegnie uwięźnięciu, a zawartość jamy brzusznej zostaje uwięziona i nie może wrócić na swoje miejsce. Objawami tego stanu jest ból, obrzęk, zaczerwienienie, nudności i wymioty.
Decyzja o leczeniu przepukliny pępkowej zależy od indywidualnej sytuacji Pacjenta. Ważne jest, aby omówić wszystkie objawy z lekarzem, który oceni ryzyko i doradzi najlepszą strategię leczenia. W przypadku występowania powikłań konieczne jest pilne leczenie chirurgiczne, aby uniknąć poważnych problemów ze zdrowiem. W Klinice OT.CO oferujemy kompleksowe leczenie takich dolegliwości.
Źródła:- Ciley R.: Disorders of the umbilicus. [W:] Grosfel J., O'Neill J., Coran A., Fonkalsrud E. (eds.): Pediatric Surgery. Mosby Elsevier, wyd. 6: 1143–1156
- Weber T.: Umbilical and other abdominal wall hernias. [W:] Holcomb G. III, Murphy J.P. (eds.): Ascraft's Pediatric Surgery. Saunders Elsevier, wyd. 5, 2010: 637–640
- Mackiewicz Z., Współczesne leczenie przepuklin brzusznych, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2006.
- Szczęsny W., Cisowski P., Dąbrowiecki S., Pułapki diagnostyki klinicznej przepuklin powłoki brzusznej, Chirurgia Polska, 2/2005.
