W dzisiejszym odcinku naszego podcastu zgłębiamy temat feminizacji twarzy – jednego z najbardziej zaawansowanych i wielowymiarowych zagadnień współczesnej chirurgii plastycznej i medycyny estetycznej. Naszym gościem jest dr Rafał Pokrowiecki, doświadczony chirurg specjalizujący się w procedurach mających na celu subtelne i harmonijne dostosowanie rysów twarzy do bardziej kobiecego wyglądu.
W trakcie rozmowy przybliżymy, czym dokładnie jest feminizacja twarzy, dla kogo jest przeznaczona oraz jakie techniki stosowane są w tego typu zabiegach. Dr Pokrowiecki wyjaśni, na czym polega różnica między chirurgiczną a niechirurgiczną feminizacją oraz jakie efekty można osiągnąć dzięki nowoczesnym metodom medycyny estetycznej, takim jak modelowanie konturów twarzy, korekcja nosa czy redukcja żuchwy. Omówimy również, jakie są najczęstsze obawy pacjentek i pacjentów decydujących się na ten rodzaj transformacji, jak przebiega rekonwalescencja oraz na co zwrócić uwagę, wybierając specjalistę. Nie zabraknie również rozmowy o psychologicznych aspektach tego procesu – jak zmiana wyglądu wpływa na samoocenę, poczucie tożsamości oraz codzienne funkcjonowanie. Jeśli zastanawiasz się nad tym, czy feminizacja twarzy jest dla Ciebie lub po prostu chcesz poszerzyć swoją wiedzę na ten temat, ten odcinek dostarczy Ci rzetelnych informacji i praktycznych wskazówek. Zapraszamy do słuchania!
Transkrypcja:
Dr n. med. Piotr Turkowski: Dzisiejszy odcinek chcemy poświęcić coraz bardziej popularnemu zagadnieniu, czyli feminizacji twarzy, FFS. Naszym gościem jest Dr n. med. Rafał Pokrowiecki, znany specjalista w tym zakresie. Gdybyś mógł powiedzieć, jakie procedury feminizacyjne są obecnie najbardziej popularne i wpisują się w aktualne trendy?
Dr n. med. Rafał Pokrowiecki: Dzień dobry doktorze, witam serdecznie Państwa. Dziękuję za zaproszenie. Zanim odpowiem na to pytanie, to chciałbym nakreślić, z czym się tak naprawdę wiąże to określenie. Chirurgia feminizacyjna to termin, który przyszedł do nas ze Stanów Zjednoczonych. Jest to dziedzina z pogranicza kilku specjalności: chirurgii szczękowo-twarzowej, plastycznej, kraniochirurgii (chirurgii czaszki) oraz laryngologii.
Zabiegi te zostały pierwotnie opisane jako grupa procedur przeznaczona dla pacjentów transpłciowych, będących w trakcie tranzycji mężczyzna–kobieta (male to female). Jest to więc grupa zabiegów, która ma na celu zmianę kształtu męskiej twarzy i czaszki na bardziej kobiecy. Podstawy tej chirurgii, zasady kwalifikacji oraz typy zabiegów, zostały opisane stosunkowo niedawno, bo w latach 80. ubiegłego wieku, przez doktora Osterhouta. Oczywiście następnie były kontynuowane przez jego jedynego ucznia, doktora Breliego. W podobnym czasie w Stanach jeszcze kilku chirurgów zaczęło się tym także zajmować.
Dr n. med. Piotr Turkowski: Natomiast czym są te zabiegi?
Dr n. med. Rafał Pokrowiecki: Gdy porównamy antropometrycznie, czyli pod kątem budowy i pomiarów, czaszkę męską z kobiecą, zauważymy istotne różnice w zakresie górnego, środkowego i dolnego piętra twarzy. Ma to związek z ewolucją — czaszka męska była bardziej przystosowana do znoszenia urazów. Dlatego u mężczyzn mamy mocniej rozbudowane łuki brwiowe (guzowatości czołowe) i twardsze obramowanie oczodołu, aby chronić czaszkę. Charakterystyczne jest też mniej rozwinięte środkowe piętro twarzy oraz mocno rozwinięta żuchwa, obejmująca rozbudowane kąty i szeroką bródkę, co stanowi typowe męskie atrybuty.
U kobiet natomiast obserwujemy zupełnie inną budowę czoła, szersze oczodoły, wyraźnie rozbudowane kości policzkowe i drobniejszą żuchwę. Mówiąc obrazowo: męska twarz ma kształt bardziej kwadratowy, a kobieca przypomina odwrócony trójkąt. Bazując na tych różnicach, my, chirurdzy, staramy się pomóc pacjentom w trakcie tranzycji, umożliwiając im nabycie cech wyglądu zgodnych z ich tożsamością płciową.
Dr n. med. Piotr Turkowski: Rozumiem. A jeżeli moglibyśmy zrobić taki podział, jakie zabiegi są konkretnie wykonywane?
Dr n. med. Rafał Pokrowiecki: Żeby to najlepiej zobrazować, opowiem, jak wygląda kwalifikacja pacjentek. Zawsze zaczynamy od górnego piętra, ponieważ czoło stanowi co najmniej jedną trzecią twarzy, którą postrzegamy.
U pacjentek transpłciowych najczęściej skupiamy się na zmianie kształtu linii włosów. Pomiędzy kobietami a mężczyznami jest tu duża różnica — u mężczyzn występują recesje skroniowe (zakola), a czoło jest wyższe; u kobiet linia jest niżej i jest pełniejsza.
Najczęściej wykonujemy kompleksową feminizację górnego piętra twarzy. Zazwyczaj jest to obniżenie linii włosów połączone z remodelingiem (przebudową) kości czołowej i oczodołów. W zależności od budowy pacjentki, możemy wykonywać różne warianty. Czasami wystarczy samo zeszlifowanie kości, co nazywamy prostą osteoplastyką, jednak dotyczy to mniej niż 10% pacjentek. Większość kwalifikuje się do pełnej rekonstrukcji czoła, czyli typu trzeciego według Osterhouta.
Wykonuję również poszerzenie oczodołów, aby bardziej „otworzyć” oko. Dostęp operacyjny, którego używamy do obniżenia linii włosów, daje nam świetny dostęp do górnego obramowania oczodołu. Bardzo często łączę to z liftingiem skroniowym oraz liftingiem czoła i brwi, aby nadać brwiom bardziej kobiecy kształt.
To jest najczęstszy zabieg wykonywany w mojej grupie pacjentek transpłciowych.
Drugim etapem jest dolne piętro twarzy, czyli zmiana kształtu żuchwy. Czasami wykonujemy obie operacje jednocześnie, a czasami rozdzielamy je na etapy — w zależności od czasu, jaki jest potrzebny.
U pacjentek transpłciowych najczęściej wykonujemy redukcję kątów żuchwy, osteoplastykę dolnego brzegu oraz różne warianty genioplastyki (plastyki bródki), aby zmienić jej kształt z kwadratowego na bardziej trójkątny. To najczęstszy protokół leczenia.
Trzeba jednak pamiętać, że pacjentki zgłaszają się w różnych grupach wiekowych. Gdy redukujemy kąty żuchwy i zmniejszamy bródkę, zmniejszamy również „rusztowanie” kostne tkanek miękkich. Dlatego podczas konsultacji uprzedzam, że po ok. pół roku do roku może być potrzebna jakaś forma liftingu, by zniwelować nadmiar skóry.
Dr n. med. Piotr Turkowski: A jak wygląda droga pacjentki od pierwszej konsultacji do efektu końcowego?
Dr n. med. Rafał Pokrowiecki: Pominę aspekty prawne, bo to nie jest naszym celem. Skupmy się na chirurgii.
Ścieżka zaczyna się od konsultacji osobistej. Zabiegi FFS są zbyt duże, by opierać się wyłącznie na konsultacjach online.
Następnie kluczowa jest diagnostyka obrazowa. Najważniejsza jest tomografia komputerowa (TK) bez kontrastu. Jeżeli planujemy zabiegi redukcyjne, wystarczy tomografia stożkowa CBCT. Jeżeli planujemy implanty indywidualne, potrzebna jest tomografia spiralna o wysokiej rozdzielczości.
Na bazie badania, wspólnie z technikami, jesteśmy w stanie stworzyć idealnie dopasowane implanty.
Pacjentki pytają często o wizualizacje. Niestety, obecnie nie ma technologii, która wiarygodnie pokazuje kompletny efekt estetyczny FFS. W ortognatyce mamy programy do planowania, ale służą chirurgowi — nie są narzędziami do przewidywania końcowego wyglądu.
FFS to zupełnie inna dziedzina.
Podczas konsultacji pokazuję efekty moich prac, ale tylko te, na których publikację pacjentki wyraziły zgodę. To bardzo intymna chirurgia. Te konsultacje często trwają długo, bo każda historia jest inna i wymaga pełnego zrozumienia.
Pacjent nie zostaje sam po zabiegu. Wymaga opieki kilku specjalistów — mam szczęście współpracować z odpowiednimi zespołami.
Dr n. med. Piotr Turkowski: Jak technologia wspiera dziś FFS?
Dr n. med. Rafał Pokrowiecki: Technologia pomaga na wielu poziomach.
Telemedycyna i media społecznościowe umożliwiają kontakt pacjentek, które mieszkają za granicą. Wiedzą, że mogą wykonać kompleksowe procedury w Polsce.
Diagnostyka jest szybka — mogę obejrzeć tomografię online. Nie trzeba przynosić płyt.
To prowadzi do indywidualizacji leczenia. Na podstawie TK mogę zamówić:
- szablony resekcji
- płytki tytanowe indywidualne
- implanty indywidualne 3D
W maskulinizacji twarzy działamy odwrotnie — pogrubiamy struktury, zwiększamy kąt żuchwy, bródkę, kość czołową.
Technologia wizualizacji 3D wciąż raczkuje i nie daje realnych efektów — wciąż bazujemy na doświadczeniu chirurga i komunikacji.
Dr n. med. Piotr Turkowski: No i powikłania — co może się zdarzyć?
Dr n. med. Rafał Pokrowiecki: Są to zabiegi bezpieczne, ale wymagają ogromnej precyzji.
Przy operacjach czoła trzeba bardzo dokładnie ocenić anatomię zatoki i oczodołów — by nie narażać pacjentki na niepotrzebnie dużą rekonstrukcję.
Przy linii włosów zawsze oceniam, czy lepsza będzie metoda chirurgiczna, czy przeszczep włosów — zwłaszcza po zabiegach rewizyjnych.
Ryzykiem jest krwawienie z większych naczyń — chirurg musi znać topografię.
Po operacjach skalpu typowe jest zaburzenie czucia — nerwy wracają po ok. 6 miesiącach. Dlatego suszarka tylko na zimnym nawiewie, by nie doszło do oparzeń.
W obrębie bródki najważniejsza jest ochrona nerwów bródkowych. Dzięki TK nerwy są widoczne — przy dobrej technice ryzyko uszkodzenia powinno być bliskie zeru.
W razie ryzyka — wolę wykonać mniejszy zabieg i zachować funkcję, niż ryzykować powikłania. Bezpieczeństwo jest najważniejsze.
Dr n. med. Piotr Turkowski: Doktorze, moglibyśmy rozmawiać znacznie dłużej. Myślę, że w kolejnym odcinku porozmawiamy o implantach twarzy — temat bardzo ciekawy dla naszych obserwatorów. Bardzo dziękuję za spotkanie.
Dr n. med. Rafał Pokrowiecki: Do zobaczenia. Dziękuję bardzo.
Zapraszamy do zapoznania się z poniższymi artykułami. Są to wartościowe pozycje dla każdego, kto chce pogłębić wiedzę na temat medycznych i naukowych aspektów poruszanych w naszej rozmowie:
- Morrison, S. D., et al. (2016). „Facial Feminization: Systematic Review of the Literature”. Plastic and Reconstructive Surgery. Jest to systematyczny przegląd literatury naukowej, który analizuje różne techniki chirurgiczne stosowane w FFS, ich bezpieczeństwo oraz poziom satysfakcji pacjentek. https://www.researchgate.net/publication/303530424_Facial_Feminization_Systematic_Review_of_the_Literature
- Ousterhout, D. K. (1987). „Feminization of the Forehead: Contour Changing to Improve Female Aesthetics”. Plastic and Reconstructive Surgery. To jedna z fundamentalnych prac doktora Ousterhouta, o którym wspominaliśmy. Artykuł ten szczegółowo opisuje klasyfikację typów budowy czoła (w tym wspominany „typ trzeci” ) i techniki chirurgiczne niezbędne do jego feminizacji. https://deschamps-braly.com/wp-content/uploads/2016/03/Feminization-of-the-Forehead-1987-Ousterhout.pdf
- Rapp, S. J., et al. (2020). „Setbacks in Forehead Feminization Cranioplasty: A Systematic Review of Complications and Patient-Reported Outcomes”. Aesthetic Surgery Journal. Ten przegląd systematyczny skupia się na potencjalnych powikłaniach związanych z plastyką czoła, o których również rozmawialiśmy, analizując wyniki i bezpieczeństwo z perspektywy pacjenta. https://link.springer.com/article/10.1007/s00266-020-01664-8
