Wady zgryzu mogą dotyczyć nawet 60% Polaków. Dzieli się je na wady wrodzone, wynikające z czynników genetycznych i nabyte, przykładowo w związku z negatywnym oddziaływaniem środowiska na organizm. Pojawiają się między innymi w wyniku zaburzeń rozwojowych, rozmaitych przebytych chorób i zespołów towarzyszących przez większość życia, komplikacji przy porodzie, nieprawidłowych nawyków (ssanie kciuka, gryzienie rozmaitych przedmiotów) lub braku interwencji ortodontycznej w odpowiednim momencie życia.
Nieprawidłowości dotyczące zgryzu mogą powodować asymetrie twarzy i widoczne jej zniekształcenia, wady wymowy, trudności w spożywaniu pokarmów lub uciążliwe dolegliwości bólowe. Oprócz tego nieleczone mogą być przyczyną częstych chorób przyzębia i próchnicy. Wśród najczęściej występujących wad zgryzu można wymienić między innymi:
Zgryz otwarty – ma miejsce, kiedy przednie lub tylne zęby nie stykają się ze sobą. W przypadku zwykłego zgryzu otwartego dostrzegalna jest pusta przestrzeń pomiędzy zębami. Nieleczony zgryz otwarty może powodować wady wymowy, trudności w jedzeniu i nieestetyczny wygląd szczęki.
Tyłozgryz – rozpoznaje się go po tym, że łuk dolny jest cofnięty względem przedniego łuku zębów. Dla tyłozgryzu charakterystyczne są niektóre wady wymowy, cofnięcie się podbródka lub zwiększenie bruzdy wargowo-bródkowej. Tyłozgryz stanowi ponad 40% z najczęściej występujących wad zgryzu.
Przodozgryz – wówczas, występuje wysunięcie żuchwy, w porównaniu do szczęki. W przodozgryzie często zauważyć można również wydłużenie dolnego odcinka twarzy, wysunięcie dolnej wargi lub wygładzenie bruzdy wargowo-bródkowej.
Stłoczenie zębów w szczęce – ma miejsce wtedy, kiedy zęby rosną tak duże, że nie mieszczą się w zębodole. Efektem tego są zęby ułożone pod różnymi kątami, poskręcane czy nachodzące na siebie w różny sposób.
Należy pamiętać o tym, że wady zgryzu, w szczególności u dzieci mają tendencję do pogłębiania się wraz z upływem czasu. Sprawia to, że im później podjęta zostanie interwencja, tym trudniejsze lub bardziej czasochłonne może okazać się leczenie. W związku z tym, regularne kontrole u ortodonty są szczególnie ważne w przypadku wciąż rozwijających się dzieci. Na wizytę u specjalisty należy udać się z pociechą już w pierwszych latach życia, a następnie po wyrżnięciu się zębów stałych. U dorosłych leczenie wad zgryzu wykonuje się nie tylko z przyczyn estetycznych, ale również przykładowo w ramach przygotowania do leczenia protetycznego, które często jest niemożliwe do przeprowadzenia bez wcześniejszego skorygowania wady.
Zanim przystąpi się do leczenia wad zgryzu, lekarz przeprowadza wywiad z Pacjentem, konsultuje z nim jego problemy i omawia oczekiwania wobec planowanych działań. Poza tym specjalista musi dokonać dokładnych oględzin jamy ustnej oraz sprawdzić jakie wady zgryzu występują u Pacjenta oraz określić ich rodzaj i charakter. Następnie najczęściej konieczne jest dodatkowe wykonanie zdjęć rentgenowskich oraz wycisków zębów. W większości przypadków daje to stosunkowo pełny obraz diagnostyczny i umożliwia zaproponowanie odpowiedniego leczenia.
Warto się leczyć: czym skutkują wady zgryzu?
Nieleczone wady zgryzu mogą prowadzić do poważnych konsekwencji dla zdrowia pacjenta. Zazwyczaj związane są z niewłaściwym ułożeniem zębów lub kości szczęki i mogą prowadzić do problemów z żuciem, trawieniem, mową, a nawet z oddychaniem. Ponadto, nieleczone wady zgryzu mogą zwiększyć ryzyko chorób dziąseł i próchnicy, ponieważ trudniej jest utrzymać higienę jamy ustnej. W niektórych przypadkach, wady zgryzu mogą także powodować bóle głowy, szyi, kręgosłupa oraz problemy z ustawieniem stawów skroniowo-żuchwowych, co prowadzi do bólu szczęki i trudności w otwieraniu ust. Dlatego też, ważne jest, aby wady zgryzu były zdiagnozowane i leczone przez specjalistę ortodontę, który może zalecić odpowiednią terapię, taką jak aparaty ortodontyczne lub chirurgiczne korekty zgryzu. Wada zgryzu może być wyleczona, nie tylko u dzieci i młodzieży, ale też dorosłych – umów się na konsultację i zadbaj o swoje zęby!
Leczenie wad zgryzu zazwyczaj obejmuje interwencje ortodontyczne, które mogą obejmować:
Aparaty ortodontyczne stałe lub ruchome – najczęściej stosowane do korekcji wad zgryzu. Aparaty stałe (metalowe, ceramiczne, samoligaturujące) są umieszczane na zębach przez ortodontę, natomiast ruchome są noszone na noc lub w ciągu dnia.
Nakładki ortodontyczne (Invisalign) – przezroczyste nakładki, które stopniowo przesuwają zęby do odpowiedniej pozycji.
Zabiegi chirurgiczne – w skomplikowanych przypadkach wady zgryzu, takich jak przodozgryz lub tyłozgryz, może być konieczna operacja szczękowo-ortognatyczna w celu skorygowania pozycji szczęki i żuchwy.
Trening mięśniowy i nawyki logopedyczne – w przypadkach, gdy przyczyną wady zgryzu są niewłaściwe nawyki lub nieprawidłowe napięcie mięśni, pomocna może być terapia logopedyczna.