
Wady zgryzu mogą dotyczyć nawet 60% Polaków. Dzieli się je na wady wrodzone, wynikające z czynników genetycznych i nabyte, przykładowo w związku z negatywnym oddziaływaniem środowiska na organizm. Pojawiają się między innymi w wyniku zaburzeń rozwojowych, rozmaitych przebytych chorób i zespołów towarzyszących przez większość życia, komplikacji przy porodzie, nieprawidłowych nawyków (ssanie kciuka, gryzienie rozmaitych przedmiotów) lub braku interwencji ortodontycznej w odpowiednim momencie życia.
Nieprawidłowości dotyczące zgryzu mogą powodować asymetrie twarzy i widoczne jej zniekształcenia, wady wymowy, trudności w spożywaniu pokarmów lub uciążliwe dolegliwości bólowe. Oprócz tego nieleczone mogą być przyczyną częstych chorób przyzębia i próchnicy. Wśród najczęściej występujących wad zgryzu można wymienić między innymi:
- Zgryz otwarty – ma miejsce, kiedy przednie lub tylne zęby nie stykają się ze sobą. W przypadku zwykłego zgryzu otwartego dostrzegalna jest pusta przestrzeń pomiędzy zębami. Nieleczony zgryz otwarty może powodować wady wymowy, trudności w jedzeniu i nieestetyczny wygląd szczęki.
- Tyłozgryz – rozpoznaje się go po tym, że łuk dolny jest cofnięty względem przedniego łuku zębów. Dla tyłozgryzu charakterystyczne są niektóre wady wymowy, cofnięcie się podbródka lub zwiększenie bruzdy wargowo-bródkowej. Tyłozgryz stanowi ponad 40% z najczęściej występujących wad zgryzu.
- Przodozgryz – wówczas, występuje wysunięcie żuchwy, w porównaniu do szczęki. W przodozgryzie często zauważyć można również wydłużenie dolnego odcinka twarzy, wysunięcie dolnej wargi lub wygładzenie bruzdy wargowo-bródkowej.
- Stłoczenie zębów w szczęce – ma miejsce wtedy, kiedy zęby rosną tak duże, że nie mieszczą się w zębodole. Efektem tego są zęby ułożone pod różnymi kątami, poskręcane czy nachodzące na siebie w różny sposób.
Należy pamiętać o tym, że wady zgryzu, w szczególności u dzieci mają tendencję do pogłębiania się wraz z upływem czasu. Sprawia to, że im później podjęta zostanie interwencja, tym trudniejsze lub bardziej czasochłonne może okazać się leczenie. W związku z tym, regularne kontrole u ortodonty są szczególnie ważne w przypadku wciąż rozwijających się dzieci. Na wizytę u specjalisty należy udać się z pociechą już w pierwszych latach życia, a następnie po wyrżnięciu się zębów stałych. U dorosłych leczenie wad zgryzu wykonuje się nie tylko z przyczyn estetycznych, ale również przykładowo w ramach przygotowania do leczenia protetycznego, które często jest niemożliwe do przeprowadzenia bez wcześniejszego skorygowania wady.
Zanim przystąpi się do leczenia wad zgryzu, lekarz przeprowadza wywiad z Pacjentem, konsultuje z nim jego problemy i omawia oczekiwania wobec planowanych działań. Poza tym specjalista musi dokonać dokładnych oględzin jamy ustnej oraz sprawdzić jakie wady zgryzu występują u Pacjenta oraz określić ich rodzaj i charakter. Następnie najczęściej konieczne jest dodatkowe wykonanie zdjęć rentgenowskich oraz wycisków zębów. W większości przypadków daje to stosunkowo pełny obraz diagnostyczny i umożliwia zaproponowanie odpowiedniego leczenia.
Warto się leczyć: czym skutkują wady zgryzu?
Nieleczone wady zgryzu mogą prowadzić do poważnych konsekwencji dla zdrowia pacjenta. Zazwyczaj związane są z niewłaściwym ułożeniem zębów lub kości szczęki i mogą prowadzić do problemów z żuciem, trawieniem, mową, a nawet z oddychaniem. Ponadto, nieleczone wady zgryzu mogą zwiększyć ryzyko chorób dziąseł i próchnicy, ponieważ trudniej jest utrzymać higienę jamy ustnej. W niektórych przypadkach, wady zgryzu mogą także powodować bóle głowy, szyi, kręgosłupa oraz problemy z ustawieniem stawów skroniowo-żuchwowych, co prowadzi do bólu szczęki i trudności w otwieraniu ust. Dlatego też, ważne jest, aby wady zgryzu były zdiagnozowane i leczone przez specjalistę ortodontę, który może zalecić odpowiednią terapię, taką jak aparaty ortodontyczne lub chirurgiczne korekty zgryzu. Wada zgryzu może być wyleczona, nie tylko u dzieci i młodzieży, ale też dorosłych – umów się na konsultację i zadbaj o swoje zęby!
Wada zgryzu - pytania i odpowiedzi
Przyczyny wad zgryzu mogą być różnorodne i obejmują:
- Genetyka – wady zgryzu często są dziedziczne.
- Nawyki z dzieciństwa – ssanie kciuka, nadmierne korzystanie ze smoczka, przygryzanie warg, czy nagryzanie paznokci mogą wpłynąć na rozwój zgryzu.
- Nieprawidłowe wyrzynanie się zębów – np. zęby stłoczone, brakujące zęby lub wyrzynające się pod niewłaściwym kątem.
- Wczesna utrata zębów mlecznych lub stałych – może prowadzić do przesuwania się pozostałych zębów i wady zgryzu.
- Nieprawidłowy rozwój kości szczęki lub żuchwy – zbyt wąska, szeroka lub przerośnięta szczęka lub żuchwa może prowadzić do wad zgryzu.
Najczęściej spotykane wady zgryzu to:
- Zgryz krzyżowy – górne zęby zachodzą za dolne, co powoduje asymetrię twarzy.
- Zgryz otwarty – między górnymi a dolnymi zębami pozostaje przerwa podczas zwarcia.
- Tyłozgryz – zęby górne są wysunięte do przodu względem dolnych, a żuchwa cofnięta.
- Przodozgryz – dolne zęby są wysunięte do przodu względem górnych.
- Stłoczenia zębów – zęby są zbyt blisko siebie lub nachodzą na siebie z powodu braku miejsca w łuku zębowym.
Nieleczone wady zgryzu mogą prowadzić do różnych problemów zdrowotnych, w tym:
- Trudności w żuciu – wada zgryzu może powodować problemy z dokładnym rozdrabnianiem jedzenia.
- Problemy z mową – niektóre wady zgryzu mogą wpływać na wymowę i artykulację.
- Ścieranie zębów – nierównomierne ustawienie zębów może prowadzić do nadmiernego ścierania powierzchni zębowych.
- Bóle stawów skroniowo-żuchwowych – nieprawidłowe ułożenie szczęki i żuchwy może prowadzić do napięcia mięśni i bólu w okolicach szczęki.
- Zwiększone ryzyko próchnicy i chorób dziąseł – stłoczone zęby są trudniejsze do dokładnego oczyszczenia.
Leczenie wad zgryzu zazwyczaj obejmuje interwencje ortodontyczne, które mogą obejmować:
- Aparaty ortodontyczne stałe lub ruchome – najczęściej stosowane do korekcji wad zgryzu. Aparaty stałe (metalowe, ceramiczne, samoligaturujące) są umieszczane na zębach przez ortodontę, natomiast ruchome są noszone na noc lub w ciągu dnia.
- Nakładki ortodontyczne (Invisalign) – przezroczyste nakładki, które stopniowo przesuwają zęby do odpowiedniej pozycji.
- Zabiegi chirurgiczne – w skomplikowanych przypadkach wady zgryzu, takich jak przodozgryz lub tyłozgryz, może być konieczna operacja szczękowo-ortognatyczna w celu skorygowania pozycji szczęki i żuchwy.
- Trening mięśniowy i nawyki logopedyczne – w przypadkach, gdy przyczyną wady zgryzu są niewłaściwe nawyki lub nieprawidłowe napięcie mięśni, pomocna może być terapia logopedyczna.
Zaleca się konsultację z ortodontą, jeśli:
- Występują trudności z żuciem, mówieniem lub zamykaniem ust.
- Zęby są krzywe, stłoczone lub nachodzą na siebie.
- Obserwuje się asymetrię twarzy lub nierównomierne ustawienie szczęk.
- Dziecko wykazuje nawyki mogące prowadzić do wad zgryzu (np. ssanie kciuka).
- Występują bóle stawów skroniowo-żuchwowych lub objawy związane z bruksizmem (zgrzytanie zębami).