Problemy skórne stanowią ogromną grupę schorzeń. Niekiedy mają one charakter przewlekły i wymagający wprowadzenia w życie kilku zasad, dzięki którym istnieje szansa, że schorzenie nie powróci. Jednym ze schorzeń dermatologicznych o wielu możliwych odsłonach jest rogowiec skóry. Leczenie tej przypadłości wymaga konsultacji dermatologicznej i zastosowania często specjalistycznych środków. Sprawdź, czym jest rogowiec na stopach i czy może pojawiać się również na innych obszarach ciała.
Rogowiec – co to jest?
Rogowiec to schorzenie skóry polegające na występowaniu zaburzeń w procesie rogowacenia. Przypadłość uwarunkowana jest genetycznie. W zależności od typu można wyróżnić zarówno rogowiec stóp, rogowiec dłoni, jak i rogowiec paznokci.
Rogowce pod względem stopnia nasilenia objawów, jak i charakteru zmian pojawiających się na skórze i kształtu, jaki przybierają, można podzielić na wyspowe, linijne, rozlane, i grudkowe.
Odmianą rogowca, która występuje najczęściej, jest rogowiec epidermolityczny. Pojawia się z częstotliwością 1 na 100 000 osób. W tym przypadku dochodzi do pojawiania się charakterystycznych zrogowaceń zarówno na dłoniach, jak i stopach. Powodem występowania rogowca epidermolitycznego jest mutacja dwóch istotnych keratyn naskórka.
Zdarza się, że rogowiec jest jednym z objawów innych chorób współistniejących w organizmie. Najczęściej towarzyszą mu różnego rodzaju dysplazje, ale też problemy ze słuchem (w tym całkowita głuchota), wady uzębienia, choroby serca i wiele innych. Niekiedy obecność rogowca ściśle wiąże się z obecnością nowotworów złośliwych, takich jak np. rak przełyku.
Rogowiec skóry – jak rozpoznać schorzenie? Objawy
Typowym objawem rogowca na stopach, jak i na dłoniach jest występowanie obszarów znacznie pogrubionego, masywnego naskórka o żółtym zabarwieniu. Zmiany te są symetryczne i mogą pojawiać się już w okresie dzieciństwa. W przypadku dostrzeżenia podobnych symptomów należy udać się do dermatologa.
Niekiedy rogowiec bardzo łatwo jest pomylić np. z brodawkami wirusowymi lub modzelami. Jest tak zwłaszcza przy rogowcu punktowym. Dlatego dermatolog na podstawie dokładnych oględzin i diagnostyki będzie mógł prawidłowo sklasyfikować przypadłość, co umożliwi wdrożenie skutecznych działań terapeutycznych. Dermatolodzy i specjaliści, którzy na co dzień zajmują się m.in. problemami związanymi z rogowcem, przyjmują w klinice OT.CO.
Niekiedy zdarza się, że rogowiec na stopach, jak i dłoniach przybiera bardzo agresywne formy i zajmuje niemal całe ich powierzchnie, łącznie z grzbietami dłoni. Bywa też, że zmiany występują na kolanach czy łokciach, a nawet w okolicy ust. Znaczne zgrubienia i pęknięcia skóry powodują dolegliwości bólowe.
W przebiegu zaawansowanego rogowca może też wystąpić nadpotliwość zajętych obszarów i znacznie zwiększa się ryzyko zakażeń grzybiczych czy infekcji skórnych.
Rogowiec u dzieci – co warto wiedzieć?
Rogowiec skóry może pojawić się już w pierwszych miesiącach życia. W przypadku tak młodych osób jednak zmianom rogowym skóry towarzyszą najczęściej również inne dolegliwości, o wiele bardziej dokuczliwe niż w przypadku starszych osób. Jeżeli rogowiec pojawia się u niemowląt w ciągu kilku miesięcy po narodzinach, zrogowacenia często obecne są nie tylko na stopach i dłoniach, ale też kolanach i łokciach. Mowa wówczas o rogowcu Mal de Meleda.
Niemowlęta kilkumiesięczne i starsze może dotknąć rogowiec Vohwinkel związany z mutacją koneksyny. W przypadku dzieci w wieku 1-2 lat diagnozuje się rogowiec Unna-Thost, z którym związane są takie dolegliwości jak nadpotliwość, wyraźne zgrubienia płytek paznokciowych i charakterystyczny, nieprzyjemny zapach stóp. Dzieci w wieku od 2 do 4 lat zapadają natomiast na tzw. rogowiec Papillon-Lefevre.
Na czym polega diagnostyka rogowca?
W celu zdiagnozowania rogowca kluczowe jest szczegółowe badanie dermatologiczne, wywiad z pacjentem i dokładne oględziny miejsca zmienionego chorobowo. Często w celu potwierdzenia diagnozy wykonuje się również biopsję zrogowaciałej skóry w celu przeprowadzenia badania histopatologicznego. W sytuacji, gdy poza dolegliwościami skórnymi i zgrubieniami skóry występują również inne objawy ze strony różnych narządów, konieczne jest odbycie wizyty u zaleconych specjalistów.
Jeżeli danego pacjenta dotyczy dysplazja ektodermalna, często przeprowadza się także konsultację z genetykiem i wykonuje specjalistyczne badania. Jeżeli objawy rogowca skóry wystąpiły po raz pierwszy już w wieku dojrzałym, zaleca się także konsultację onkologiczną.
Rogowiec skóry – leczenie
Niezależnie od tego, czy pacjenta dotyczy rogowiec dłoni, czy rogowiec na stopach, leczenie przebiega w podobny sposób. Stosuje się przede wszystkim leczenie objawowe poprzez miejscowe aplikowanie na zmiany skórne środków keratolitycznych. Są to preparaty zawierające związki takie jak np. kwas salicylowy, które mają na celu złuszczenie nagromadzonej warstwy rogowej.
W sytuacji, gdy w obrębie zmian skórnych pojawia się stan zapalny, rogowiec leczony jest z zastosowaniem miejscowych preparatów z grupy glikokortykosteroidów. Jeżeli u danego pacjenta choroba jest zaawansowana, a zmiany skórne rozległe i ciężkie do procesu leczenia wprowadza się również retinoidy, czyli pochodne witaminy A. Tego typu środki mogą nieść ze sobą jednak szereg skutków ubocznych, zwłaszcza dla kobiet w ciąży i płodu. Dlatego też kobietom cierpiącym na ciężką postać rogowca najczęściej zaleca się na czas terapii stosowanie środków antykoncepcyjnych.
Ważne jest, aby w procesie leczenia rogowca szczególnie dbać o higienę miejsc, w których występują zrogowacenia. Wbrew powszechnemu przekonaniu, nie należy jednak stosować intensywnych zabiegów mechanicznych z użyciem frezowania i nadmiernego ścierania skóry tarkami. Może to spowodować nasilenie objawów.
Czy możliwe jest całkowite wyleczenie rogowca?
Lekarstwo na rogowiec, które wyeliminowałoby chorobę na stałe, nie istnieje. Zastosowanie odpowiednio dobranych środków leczniczych, a zwłaszcza retinoidów jest w stanie doprowadzić do remisji schorzenia i kontrolować rogowiec, jednak przypadłość ta może powrócić. Nie są obecnie znane również żadne preparaty ani metody lecznicze, które wpłynęłyby na zmniejszenie ryzyka wystąpienie rogowca.
Źródła:- Dev T., Mahajan V., Sethuraman G., „Hereditary palmoplantar keratoderma: A practical approach to the diagnosis”, Indian Dermatology Online Journal, 2019
- Grabarczyk A., Wertheim-Tysarowska K., Bal J., „Dysplazje ektodermalne–mechanizmy molekularne odpowiedzialne za występowanie najczęstszych zespołów chorobowych.
- Jaśkiewicz-Nyckowska D., Szczerkowska-Dobosz A., Stawczyk-Macieja M., Czubek M.: Ciężka postać dziedzicznego punktowego rogowca dłoni i stóp (Bauer-Buschke-Fischer). Przegl Dermatol 2015; 102: 233-236.
