Chłoniaki to najczęściej spotykane nowotwory krwi, które stanowią 2% zachorowań na wszystkie nowotwory złośliwe. Tym samym jest to szósty pod względem częstotliwości występowania nowotwór u osób dorosłych. Chłoniaki to niejednorodna grupa nowotworów wywodzących się z układu limfatycznego, który jest częścią systemu odpornościowego organizmu. Czasem dają objawy przypominające grypę lub zwykłe przeziębienie, mononukleozę lub atopowe zapalenie skóry.
Jak powstają chłoniaki
Układ chłonny człowieka składa się z komórek, tkanek oraz narządów, które mają za zadanie eliminację obcych mikroorganizmów i komórek. Do układu limfatycznego należą m.in. węzły chłonne, grasica, migdałki, śledziona oraz szpik kostny. Układ chłonny jest także odpowiedzialny za produkcję białych krwinek (limfocytów), które pełnią kluczową rolę w tworzeniu i regulowaniu układu odpornościowego człowieka. Jeśli na etapie powstawania lub dojrzewania limfocytów dojdzie do błędu, wówczas ulegają one zmianie w komórkę nowotworową, która namnaża się w tym miejscu, w którym się znajduje (najczęściej w węzłach chłonnych). Wówczas dochodzi do rozwoju chłoniaka.
Chłoniaki są nowotworami złośliwymi, które dzielą się na agresywne (czyli takie, które rozwijają się bardzo szybko i wymagają szybko podjętego leczenia) oraz przewlekłe (czyli te, które rozwijają się latami, często bezobjawowo). Chłoniaki o ostrym podłożu można wyleczyć, podczas gdy wyleczenie zmian przewlekłych w całości jest praktycznie niemożliwe. Najczęstszymi typami chłoniaka są: chłoniak rozlany z dużych komórek B, chłoniak grudkowy oraz chłoniak Hodgkina zwany ziarnicą złośliwą. Zwykle występują w okresie wczesno dorosłym (20 – 35 lat) lub po 50. roku życia.
Przyczyny występowania chłoniaków
Choć bezpośrednie przyczyny powstawania chłoniaków nie są znane to wiadomo, że do zmiany zdrowego limfocytu w komórkę nowotworową dochodzi wówczas, gdy w limfocycie wystąpi błąd genetyczny. Istnieją pewne czynniki ryzyka występowania tych chorób – zakażenia wirusowe, przewlekłe zakażenia bakteryjne, choroby autoimmunologiczne, stany obniżonej odporności, przebyte leczenie radioterapią i chemioterapią oraz długi kontakt z substancjami toksycznymi.
Objawy choroby
Do najczęstszych objawów chłoniaków zaliczamy powiększone węzły chłonne (zlokalizowane powyżej przepony), kaszel oraz gorączkę. Właśnie dlatego ta choroba bardzo często jest mylona ze zwykłym przeziębieniem lub grypą. Przy przeziębieniu natomiast węzły chłonne są bolesne i zaczerwienione, przy występowaniu chłoniaków – nie.
Jeśli któryś z wymienionych objawów występuje dłużej niż 2 tygodnie, powinien być to sygnał do tego, żeby niezwłocznie skonsultować się z lekarzem. Częsty objaw chłoniaków stanowi świąd skóry, który mylony jest z zapaleniem skóry lub uczuleniem. Bardzo często zdarza się, że ze względu na swoje niespecyficzne objawy chłoniaki są rozpoznawane w znacznym stopniu zaawansowania.Późne rozpoznanie chłoniaków zmniejsza szanse na wyleczenie.
Pierwotne chłoniaki skórne
Szczególnym rodzajem nowotworu są pierwotne chłoniaki skórne, które stanowią złośliwe rozrosty limfocytów T, B i komórek NK. W chwili rozpoznania ograniczają się jedynie do powłok skórnych. Ich przyczyna nie została dokładnie poznana. Bierze się pod uwagę działanie czynników środowiskowych – chociaż jednoznacznie nie udowodniono wpływu promieni UV, RTG, dymu tytoniowego lub alkoholu.
Stopnie zaawansowania chłoniaków
Podczas rozwoju chłoniaków możemy wyróżnić 4 stopnie zaawansowania. 1 stopień występuje wtedy, gdy zajęta jest pojedyncza grupa węzłów chłonnych. O 2 stopniu mówimy wówczas, gdy zajęte są dwie lub więcej grup węzłów chłonnych po tej samej stronie przepony. Gdy choroba obejmuje już dwie strony przepony, mówimy o 3 stopniu zaawansowania, a gdy dochodzi do zajęcia szpiku kostnego – o 4 etapie.
Leczenie chłoniaków
W przypadku podejrzenia występowania chłoniaków lekarz zleca badanie histopatologiczne węzłów chłonnych. Leczenie nie jest natomiast uzależnione od stopnia zaawansowania choroby. W przypadku występowania mało zaawansowanej choroby (1 i 2 stopień) stosuje się 2 – 3 serie chemioterapii, którą można dodatkowo wzmocnić radioterapią zajętego węzła chłonnego. Jeśli choroba osiągnęła już bardziej zaawansowane stadium (3 i 4 stopień), wówczas stosuje się 6-8 kursów chemioterapii i obowiązkowo radioterapię. Zdarza się niestety tak, że pacjenci są odporni na leczenie, a u 20% z nich dochodzi do nawrotu choroby. W takim przypadku rozwiązaniem jest przeszczepienie szpiku kostnego. Stosuje się dwie metody przeszczepu – autotransplantację i allotransplantację. Pierwsza z wymienionych metod polega na pobraniu od chorego jego własnych komórek macierzystych, które po intensywnej chemioterapii, podaje się ponownie pacjentowi. W taki sposób można wyleczyć około 50% pacjentów. Allotransplantacja polega natomiast na przeszczepieniu szpiku od obcego dawcy. Niestety żadna z wymienionych metod nie gwarantuje w 100% tego, że nie nastąpi nawrót choroby.
Nowe możliwości dzięki postępowi medycyny
Dzięki postępowi w medycynie pacjenci leczeni onkologicznie zyskują nową nadzieję. W ostatnich latach zarejestrowano nowoczesną terapię celowaną, która z powodzeniem jest stosowana w leczeniu chorych z chłoniakiem Hodgkina. Jedną z nadziei na pokonanie chłoniaka jest także lek Brentuximab vedotin – przeciwciało monoklonalne sprzężone z toksyną. Po związaniu się przeciwciała z błoną komórek toksyna przedostaje się do wnętrza komórki nowotworowej, gdzie działa na mikrotubule – niezbędne do podziałów komórek. W taki sposób komórki ziarnicy nie mogą dalej ulegać podziałowi. Brentuximab vedotin stanowi lek, który działa selektywnie i jest nakierowany na chore komórki.
Najważniejszy element podczas leczenia chłoniaków
Diagnozowanie chłoniaków ma miejsce u pacjentów w każdym wieku. Jest to trudny moment, a chorzy często nie wiedzą, w jaki sposób poradzić sobie z chorobą, własnymi emocjami, złością oraz lękiem. Chorzy załamują się myśląc, że umrą, zanim zdążą zrealizować swoje plany i marzenia. Chłoniaki są jednak chorobą, którą można całkowicie wyleczyć i podobnie, jak wiele innych nowotworów, są dziś chorobami przewlekłymi, nie zaś śmiertelnymi. Oczywiście – im wcześniej choroba zostanie wykryta, tym lepsze są rokowania i szanse na wyleczenie. W przypadku występowania chłoniaków nieziarniczych o średnim stopniu zaawansowania, szanse na wyleczenie występują u 40 – 70% chorych. Nie należy więc bać się diagnozy i absolutnie nie odwlekać wizyty u lekarza, gdy zauważymy niepokojące objawy.
