HIV to ludzki wirus niedoboru odporności i stanowi jedno z najbardziej znanych, a jednocześnie budzących lęk schorzeń na świecie. Mimo postępu medycyny i dostępności informacji, wokół tego wirusa krąży wiele mitów i nieporozumień. W poniższym wpisie przybliżymy najważniejsze aspekty związane z HIV – od sposobów zakażenia, przez objawy, aż po metody leczenia i profilaktyki.
HIV – co to jest?
HIV to wirus atakujący układ odpornościowy człowieka, a szczególnie limfocyty T CD4+, które są kluczowe dla zwalczania infekcji. Długotrwałe zakażenie prowadzi do osłabienia układu odpornościowego, co zwiększa podatność na różne infekcje i nowotwory. Bez leczenia może prowadzić do AIDS (zespołu nabytego niedoboru odporności), który jest końcowym stadium infekcji wywołanej przez wirusa.
Drogi zakażenia wirusa obejmują niebezpieczne stosunki seksualne z osobą zakażoną, używanie wspólnych igieł lub narzędzi do iniekcji z osobą zakażoną. Poza tym przeniesienie choroby może odbywać się podczas ciąży, porodu lub karmienia piersią.
Jakie są objawy wirusa?
Objawy HIV mogą się różnić w zależności od etapu zakażenia. W początkowej fazie infekcji objawy są łagodne i przypominają grypę, podczas gdy w późniejszych stadiach są bardzo poważne i związane z osłabieniem układu odpornościowego. Podczas pierwszych tygodni do kilku miesięcy po zakażeniu objawy przypominają grypę i obejmują gorączkę, ból gardła, czerwoną wysypkę na skórze czy powiększenie węzłów chłonnych w okolicy szyi i pachwin. Pierwsze objawy mogą być więc niezauważone lub pomylone z innymi chorobami.
Faza bezobjawowa może trwać wiele lat, a objawy są minimalne lub nie występują w ogóle. Wirus może być aktywny, ale osoba zakażona nie odczuwa wyraźnych symptomów. Przewlekła faza bez leczenia może z kolei trwać wiele lat. W trakcie tego etapu objawy wiążą się z osłabieniem układu odpornościowego i obejmują nawracające infekcje, takie jak zapalenie oskrzeli, płuc czy infekcje grzybicze skóry. Pacjenci zauważają u siebie niekontrolowaną utratę wagi, często związaną z przewlekłymi biegunkami lub brakiem apetytu.
Zaawansowane stadium HIV to AIDS. Występują wtedy poważne objawy i powikłania, takie jak nowotwory czy infekcje oportunistyczne, które są rzadko spotykane u osób z normalnym układem odpornościowym, takie jak gruźlica, pneumocystozowe zapalenie płuc.
Objawy HIV u kobiet i u mężczyzn są bardzo podobne. Różnice dotyczą głównych objawów związanych z układem rozrodczym. U mężczyzn może występować ropna wydzielina z cewki moczowej. U kobiet z kolei ból w dolnej części brzucha, który jest związany z zapaleniem macicy.
AIDS a HIV
HIV (ludzki wirus niedoboru odporności) i AIDS (zespół nabytego niedoboru odporności) to dwa powiązane, ale różne pojęcia dotyczące chorób związanych z wirusem. Po początkowym zakażeniu, wirus może przez długi czas nie powodować żadnych wyraźnych objawów. Osoba zakażona może żyć bezobjawowo przez wiele lat, podczas gdy wirus stopniowo uszkadza układ odpornościowy. HIV jest kontrolowane przez stosowanie terapii antyretrowirusowej, która hamuje replikację wirusa w organizmie, utrzymując jego poziom na bardzo niskim stopniu. Dzięki leczeniu osoba zakażona może prowadzić normalne życie i uniknąć rozwoju AIDS.
AIDS jest zaawansowanym stadium infekcji HIV i rozwija się, gdy układ odpornościowy jest poważnie uszkodzony w wyniku długotrwałego zakażenia. AIDS oznacza, że liczba limfocytów T CD4+ spada poniżej pewnego poziomu, a organizm staje się podatny na poważne infekcje i nowotwory. Objawy AIDS wiążą się z występowaniem poważnych infekcji, nowotworów i innych powikłań zdrowotnych, które są rzadko spotykane u osób z normalnym układem odpornościowym. Gdy HIV przechodzi w AIDS, leczenie nadal jest kluczowe, ale zarządzanie chorobą może być bardziej skomplikowane. Terapia ARV nadal jest stosowana, ale leczenie AIDS może wymagać dodatkowych interwencji.
W Polsce wirusem HIV zakażają się przede wszystkim osoby młode. W 2016 roku wśród nowo zakażonych zdecydowanie dominowali mężczyźni (87%). Osoby, wśród których rozpoznano zakażenie HIV, to:
33% w wieku 20-29 lat – 417 przypadków zakażenia HIV,
38% w wieku 30-39 lat – 478 przypadków,
6% miało 40-49 lat – 194 osoby.
Na czym polega diagnostyka HIV?
Diagnostyka obejmuje szereg testów i procedur mających na celu wykrycie obecności wirusa w organizmie. Wczesne wykrycie jest kluczowe dla skutecznego leczenia i zapobiegania dalszemu rozprzestrzenianiu się wirusa. HIV test to jedna z metod diagnostycznych. Test wykrywa przeciwciała produkowane przez organizm w odpowiedzi na zakażenie. Dostępne są szybkie testy, które dostarczają wynik w ciągu kilku minut, zwykle wykonuje się je na podstawie próbki krwi z palca lub wymazu z błony śluzowej jamy ustnej. Testy laboratoryjne wykonuje się z kolei na podstawie próbki krwi pobranej w laboratorium. Wymagają kilku dni na uzyskanie wyników.
Przeprowadzane są też testy na obecność antygenu p24. Wykrywają ten antygen, białko wirusa, które jest obecne we wczesnej fazie infekcji, zanim organizm wytworzy przeciwciała. Testy te mogą wykrywać zakażenie już po 2 tygodniach od infekcji.
Na czym polega leczenie?
Podstawą leczenia jest terapia antyretrowirusowa, która polega na stosowaniu leków hamujących replikację wirusa w organizmie. ARV nie leczy HIV, ale skutecznie kontroluje wirusa, pozwalając osobie zakażonej na prowadzenie zdrowego życia. istnieje też wiele grup leków stosowanych w terapii ARV, np. inhibitory odwrotnej transkryptazy, które hamują enzym odpowiadający za replikację wirusa. Inhibitory proteazy blokują enzym proteazę, który jest niezbędny do produkcji nowych cząsteczek wirusa. Leczenie ARV zwykle obejmuje kombinację leków w celu zmniejszenia ryzyka oporności wirusa na leki. Terapia zaczyna się od kilku leków, a schematy różnią się w zależności od potrzeb Pacjenta i odpowiedzi na leczenie.
Terapie ARV pozostają podstawą leczenia również w przypadku AIDS. Leczenie wymaga stosowania specyficznych leków antybiotykowych, przeciwgrzybiczych lub przeciwpasożytniczych w zależności od infekcji.
Jakie jest ryzyko zakażenia?
Ryzyko zakażenia HIV po jednym stosunku seksualnym może różnić się w zależności od wielu czynników, takich jak rodzaj kontaktu, użycie prezerwatyw, faza HIV partnera oraz ogólny stan zdrowia. Ryzyko zakażenia stosunku waginalnego różni się w zależności od tego, czy osoba jest narażona na kontakt z płynami ustrojowymi. Ryzyko dla mężczyzny jest niższa niż dla kobiety, ponieważ tkanki pochwy są bardziej narażone na uszkodzenia. W przypadku jednej niechronionej ekspozycji dla mężczyzny wynosi około 0,04%. Dla kobiety z kolei 0,1% (10 razy więcej niż dla mężczyzny).
Najbardziej ryzykowną formą stosunku seksualnego pod kątem transmisji, zarówno dla kobiet, jak i dla mężczyzn, jest stosunek analny. Ryzyko zakażenia dla mężczyzn wynosi wtedy 0,11% (11 razy więcej niż podczas stosunku waginalnego), a dla kobiet (1,4% (14 razy więcej). Użycie prezerwatyw znacznie redukuje ryzyko zakażenia.
Wirus może być też obecny w płynach ustrojowych, takich jak krew, nasienie, wydzielina pochwy i mleko marki. Ryzyko zakażenia wzrasta, gdy w organizmie partnera występuje duża ilość wirusa lub jeśli występują uszkodzenia błon śluzowych.
HIV to bardzo poważna choroba, ale współczesna medycyna oferuje skuteczne metody leczenia oraz profilaktyki (PrEP), które pozwalają na normalne, zdrowe funkcjonowanie. Kluczowe jest wczesne wykrycie zakażenia oraz świadomość ryzyka czy metod ochrony. W Klinice OT.CO oferujemy szeroką gamę testów diagnostycznych oraz kompleksową opiekę dla osób zakażonych wirusem.
Źródła:- Janusz Cianciara, Jacek Juszczyk: Choroby zakaźne i pasożytnicze. Lublin: CZELEJ, 2007
- Werner RN, Gaskins M, Nast A, Dressler C. Incidence of sexually transmitted infections in men who have sex with men and who are at substantial risk of HIV infection - A meta-analysis of data from trials and observational studies of HIV pre-exposure prophylaxis. PLoS One. 2018 Dec 3;13(12):e0208107. doi: 10.1371/journal.pone.0208107. eCollection 2018
- Jaggers JR, Dudgeon W, Blair SN. et al. A home-based exercise intervention to increase physical activity among people living with HIV: study design of a randomized clinical trial. BMC Public Health 2013; 13: 502
- Shahnazaryan K. Rongies W. Cholewińska G. Physiotherapy of patients with lipodystrophy associated with
- Pullen SD, Gilman K, Hunt K, et al. Physical therapy as adjunct treatment for people living with HIV/AIDS: an allied health perspective. J Allied Health 2014; 43(2): e11–e17.
